Dạo quanh chợ thị trấn Yên Thế (huyện Lục Yên), thấy có khá nhiều hàng bán thức ăn chín như: giò, chả, nem rán, thịt xiên, gà, vịt quay, cá kho... đó là chưa kể các quầy hàng di động đi bán trên khắp các trục đường thị trấn vào mỗi buổi chiều.

Thế nhưng, bên cạnh một số ít cơ sở thực hiện theo đúng các quy định vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) như đựng thức ăn trong tủ kính; có dụng cụ gắp thức ăn; có bao gói đựng thức ăn... thì đa số các quầy hàng thực phẩm còn lại đều không đạt các điều kiện về kinh doanh thực phẩm.

Theo quan sát của chúng tôi, có những quầy thức ăn tuy có đựng trong tủ kính nhưng lại đặt gần đống rác ở ngay cổng chợ. Họ cứ mặc nhiên bày bán thức ăn trực tiếp trên bàn, mặc cho bụi bặm, người, xe qua lại cùng các loại ruồi, nhặng xâm nhập.

Còn người mua thì sao? Có nhiều người nói rằng: “Vì công việc rất bận nên mua thức ăn sẵn nhanh lại rất tiện và họ có suy nghĩ rất chủ quan là “ăn cũng không thấy làm sao”.

Khi được hỏi về cách thức chế biến có đảm bảo VSATTP, có sử dụng những phụ gia độc hại hay không? Tất cả những chủ hàng thịt chó, giò chả, em rán hay thịt quay bầy bán ở chợ, đều cho rằng: hàng của họ đều đảm bảo, chất lượng và vệ sinh.

Thế nhưng, cũng không khó để nhận ra chất lượng của những sản phẩm này. Chỉ vài phút đồng hồ, bằng phương pháp test thử nhanh, 3 cán bộ của Trung tâm Y tế dự phòng huyện Lục Yên đã tìm ra sự thật với 2 mẫu giò và chả tại một quầy đã cho kết quả dương tính với hàn the!

Theo số liệu thống kê, trên địa bàn huyện Lục Yên có 269 cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm (trong đó có 63 cơ sở ăn uống, 195 cơ sở kinh doanh thực phẩm và 11 cơ sở sản xuất chế biến thực phẩm) tập trung tại chợ thị trấn Yên Thế và 9 chợ trung tâm cụm xã, nhưng cho tới nay mới chỉ có 3 cơ sở ăn uống được cấp giấy chứng nhận đảm bảo VSATTP. Những cơ sở còn lại chưa được cấp vì thiếu các điều kiện về VSATTP.

Qua kiểm tra nhân tháng VSATTP, lực lượng chức năng đã phát hiện 3 cơ sở sử dụng hàn the trong chế biến giò, chả; 4 cơ sở kinh doanh ăn uống rửa bát đũa không sạch và hầu hết các cơ sở vệ sinh nội, ngoại cảnh đều không đạt tiêu chuẩn vệ sinh. Những con số trên cho thấy, những thực phẩm phục vụ cho việc ăn uống trên địa bàn huyện Lục Yên rất đáng báo động.

Điều đáng nói nữa là các điểm chợ xã, vấn đề quản lý về chất lượng VSATTP hiện vẫn còn thả nổi. Nhiều hộ kinh doanh, chế biến đều bỏ qua quy trình tối thiểu về VSATTP như: sử dụng 1 thớt; môi trường nơi chế biến rất mất vệ sinh; sử dụng nguồn nước không đảm bảo làm nước đá, để rửa bát đũa; sử dụng những hóa chất độc hại vào chế biến giò, chả, thậm chí kinh doanh các sản phẩm ôi thiu và không rõ nguồn gốc...

Chúng tôi cùng những cán bộ Trung tâm Y tế dự phòng huyện Lục Yên kiểm tra 1 cơ sở chuyên sản xuất bánh phở ở thôn Cốc Há (thị trấn Yên Thế). Đây là cơ sở sản xuất bánh phở lớn nhất nhì huyện Lục Yên, nhưng khi tận mắt nhìn thấy gạo được ngâm ủ trong những cái chum, cái thùng đen cáu bẩn, ruồi nhặng bâu đầy. Không những thế giàn tráng bánh phở được dựng ngay sát dãy chuồng lợn – mà ranh giới chỉ là 1 bức tường xây nồng nặc mùi phân lợn.

Phở vẫn được sản xuất và đưa ra thị trường tiêu thụ hàng chục, có lúc tới hàng trăm kg bánh phở mỗi ngày. Khi hỏi về vấn đề VSATTP trong quá trình sản xuất, anh Nguyễn Kim Thanh - chủ cơ sở này giải thích: “Cũng không dám khẳng định là đảm bảo VSATTP hay không, song thực tế để sửa sang lại nơi sản xuất chế biến là cả một vấn đề”.

Hiện nay, việc xử phạt đối với các cơ sở vi phạm cũng mới chỉ dừng lại ở mức kiểm tra, nhắc nhở và cũng chưa có sự phối hợp thường xuyên của các cơ quan chức năng trong quản lý. Công việc này chủ yếu vẫn còn phó mặc cho Trung tâm Y tế dự phòng, do đó chưa đủ sức răn đe thuyết phục, dẫn đến tình trạng vi phạm về kinh doanh thực phẩm chế biến sẵn còn phổ biến.

Thiết nghĩ, để giảm thiểu các vi phạm về kinh doanh thực phẩm, cần có sự kiểm tra thường xuyên của lực lượng chức năng, chứ không chỉ riêng ngành y tế. Đồng thời, triển khai các hoạt động tuyên truyền mạnh mẽ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tái phạm theo Pháp lệnh VSATTP, nâng cao ý thức của người tiêu dùng về vấn đề VSATTP.

Đình Nguyên - Hải Viễn