Yên Bái luôn được xác định là một trong những địa bàn trọng điểm về buôn bán phụ nữ, trẻ em (PNTE) mà chủ yếu là buôn bán PNTE qua biên giới (sang Trung Quốc) để làm gái mại dâm hoặc làm vợ... Nhìn chung tình hình buôn bán PNTE trên địa bàn tỉnh Yên Bái trong những năm gần đây có xu hướng giảm, nhưng diễn biến vẫn rất phức tạp, tính chất, quy mô và thủ đoạn hoạt động tội phạm ngày càng tinh vi xảo quyệt, có tổ chức chặt chẽ, liên tỉnh và xuyên quốc gia.

Thượng tá Vũ Viết Thoại, Trưởng phòng CSĐTTPVTTXH cho biết: "Đơn vị đã chủ động đề ra các giải pháp cụ thể, tăng cường các biện pháp phòng ngừa xã hội, đấu tranh triệt phá các tổ chức, đường dây buôn bán PNTE ra nước ngoài, khẩn trương điều tra xác minh làm rõ các vụ án để sớm đưa ra xét xử nghiêm minh trước pháp luật.

Tiến hành điều tra, rà soát trên địa bàn toàn tỉnh, xây dựng cơ sở dữ liệu về đối tượng, nạn nhân và các đối tượng khác có liên quan đến buôn bán PNTE để phục vụ công tác phòng ngừa và đấu tranh lâu dài. Xác định 4 địa bàn trọng điểm là huyện Văn Chấn, Văn Yên, Lục Yên, Mù Cang Chải. Và 4 tuyến trọng điểm về buôn bán PNTE cần tập trung đấu tranh là tuyến thị xã Nghĩa Lộ - Lai Châu - Lào Cai; thị xã Nghĩa Lộ - thành phố Yên Bái - Lào Cai (đường sắt); thị xã Nghĩa Lộ - Văn Yên - Yên Bình - quốc lộ 70 - Lào Cai; thị xã Nghĩa Lộ - thành phố Yên Bái - Lạng Sơn”.

Trong 5 năm qua Lực lượng Công an toàn tỉnh đã phát hiện và thụ lý điều tra 36 vụ với 65 đối tượng phạm tội buôn bán PNTE, 107 PNTE là bị buôn bán. Trong đó có những chiến công tưởng như...không thể. Điển hình là vụ giải cứu cháu Ch, con chị Hoàng Thị C, trú tại xã Minh Xuân (Lục Yên). Qua 4 ngày liên lạc bằng điện thoại để giải cứu cháu Ch cách xa hàng ngàn km, bên ngoài biên giới, cán bộ chiến sĩ phòng CSĐT TP về TTXH đã mưu trí, nhanh nhạy, quyết đoán, bằng tình thương và trách nhiệm của mình đã giải cứu thành công cháu Lê Thị Ch từ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) về Việt Nam.  

Đội hướng dẫn điều tra án xâm phạm về nhân thân thuộc Phòng CSĐTTPVTTXH Công an tỉnh có 5 cán bộ chiến sĩ nhưng trung bình hàng năm phải tổ chức điều tra gần 10 vụ buôn bán phụ nữ, ngoài ra còn phải hướng dẫn các cơ quan điều tra cấp huyện loại án "khó chơi" này. Trung tá Lương Định, Đội trưởng chia sẻ: "5 anh em chúng tôi "ôm"một lượng án khá lớn nên luôn phải xác định tinh thần kiên quyết tấn công tội phạm cao. Bởi loại án này rất nhạy cảm, nhiều khi ngay cả nạn nhân và người thân của họ cũng không muốn tố giác tội phạm do sợ bị dèm pha hoặc khó lấy chồng".

Là tỉnh miền núi, kinh tế chậm phát triển, dân số đông, trình độ dân trí không đồng đều còn nhiều hủ tục. Đây là những nguyên nhân, điều kiện mà bọn tội phạm lợi dụng để dụ dỗ, lừa gạt số PNTE nhẹ dạ cả tin với phương thức, thủ đoạn là đưa đi làm các công việc nhàn hạ với mức thu nhập cao, rủ đi du lịch, thăm thân, buôn bán qua lại biên giới, giả vờ yêu hoặc lợi dụng các phong tục, tập quán của các dân tộc thiểu số … để lừa PNTE bán ra nước ngoài.

Một trong những điều tra viên dày dặn kinh nghiệm điều tra án mua bán phụ nữ là “Hà 119” - một điều tra viên còn rất trẻ. Đây là cách gọi thân mật của đồng nghiệp với Đại úy Ninh Ngọc Hà, Đội phó đội điều tra án xâm phạm về nhân thân thuộc Phòng CSĐTTPVTTXH Công an tỉnh Yên Bái. Lý do đơn giản vì Hà là 1 trong những điều tra viên chủ công chuyên điều tra án “buôn bán phụ nữ” - tội phạm được quy định tại Điều 119 - Bộ luật Hình sự. Với tố chất và năng lực  sẵn có của 1 điều tra viên, đảng viên trẻ Ninh Ngọc Hà nhanh chóng được lãnh đạo đơn vị đề bạt cương vị Đội phó đội điều tra án xâm phạm về nhân thân - một trong những loại án “xương” của lính điều tra hình sự. Kiên quyết tấn công tội phạm, không để lọt người, lọt tội, tận tuỵ với công việc là những phẩm chất dễ nhận thấy ở điều tra viên Ninh Ngọc Hà.

Với những thành tích xuất sắc trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm buôn bán phụ nữ, trẻ em, Hà “119” vinh dự được Bộ Công an tặng Bằng khen năm 2006. Trước đó, năm 2003 khi còn đang công tác tại Công huyện Mù Cang Chải, Hà “119” cũng được Bộ Công an tặng Bằng khen trong phong trào “Thi đua học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy CAND”. Dù các vụ án buôn bán phụ nữ, trẻ em được lãnh đạo giao điều tra, Ninh Ngọc Hà đều hoàn thành xuất sắc, thậm chí còn đấu tranh mở rộng lôi “những kẻ buôn người” ra ánh sáng pháp luật, Hà “119” băn khoăn tâm sự: “Qua điều tra cho thấy, tỷ lệ điều tra khám phá các vụ án còn thấp so với thực tế, công tác phát hiện còn mang tính thụ động, dựa vào đơn thư tố giác của người bị hại hoặc gia đình nạn nhân, nhiều bị hại không dám tố giác vì sợ ảnh hưởng danh dự, nhân phẩm, sợ bị trả thù. Do vậy, chúng ta phải tiếp tục tuyên truyền mạnh mẽ hơn nữa để nhân dân chủ động đấu tranh, phòng chống với loại tội phạm nguy hiểm này”. Không muốn nói về mình, Hà “119” cho biết tất cả những việc mình làm được đều có sự giúp đỡ, chỉ đạo sâu sát của lãnh đạo và cán bộ chiến sỹ trong đơn vị, nhưng tôi biết không phải ngẫu nhiên một điều tra viên còn rất trẻ, vừa đến tuổi 30 lại được tin tưởng giao điều tra những vụ án liên quan đến tính mạng, danh dự và nhân phẩm con người…

Trong 5 năm qua tỉnh Yên Bái đã hỗ trợ về tâm lý, vật chất và pháp lý giúp tái hoà nhập cộng đồng cho gần 100 nạn nhân bị buôn bán trở về. Trong đó, có sự góp sức không nhỏ của những người lính hình sự điều tra tội phạm buôn bán PNTE - những người “trả lại tên cho em”.

Nguyễn Chí Dân