Là căn bệnh rối loạn chuyển hoá carbonhydrat, ĐTĐ gây tăng đường huyết mạn tính do thiếu hụt Insulin hoặc hoạt động của Insulin ở mức độ khác nhau dẫn đến tăng đường máu gây nhiều biến chứng cấp tính và mạn tính. Ngày nay, sự thay đổi quá nhanh về về đời sống vật chất, đặc biệt là chất lượng bữa ăn là những yếu tố cơ bản làm cho tốc độ của bệnh ĐTĐ gia tăng nhanh. Đối với Yên Bái, môi trường cho bệnh ĐTĐ chủ yếu tập trung ở vùng thấp, nơi thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố. Qua điều tra dịch tễ học năm 2001 và 2002 cho thấy, tỷ lệ người mắc bệnh ĐTĐ ở thị xã Yên Bái (nay là thành phố Yên Bái) độ tuổi 30 – 64 là 3,01% và rối loạn chuyển hoá đường là 5,36%. Còn trên địa bàn toàn tỉnh tỷ lệ mắc bệnh ĐTĐ là 2,7% và rối loạn chuyển hoá đường là 4,5%.

Các bác sĩ nội tiết cho biết, những người thuộc dòng dõi huyết thống có huyết áp cao, béo phì... thuộc nhóm có nguy cơ chính mắc bệnh ĐTĐ. Ngoài ra còn có các nguy cơ trung gian như người ở tuổi trên 45 trở lên; ăn nhiều mỡ và thích ăn các loại thực phẩm có nhiều mỡ; thích ăn các thực phẩm có vị ngọt như đường, sữa, bánh kẹo; làm công việc hành chính nhẹ nhàng, ít hoạt động thể lực; nghiện và uống quá nhiều ruợu và thuốc lá hàng ngày... Nhưng những người nằm trong nhóm nguy cơ chính có khả năng mắc bệnh nhiều hơn nhóm nguy cơ trung gian. Nguy hiểm ở chỗ nếu bệnh ĐTĐ làm tổn thương mạch máu lớn gây nên các bệnh mạch não, bệnh mạch vành và bệnh mạch chi. ĐTĐ làm tổn thương mạch máu nhỏ gây  nên bệnh võng mạc ĐTĐ, bệnh lý thận ĐTĐ, bệnh lý thần kinh ngoại vi và bệnh lý thần kinh tự động.
Chi phí cho phòng và điều trị bệnh ĐTĐ rất lớn.

Bệnh ĐTĐ được phân làm 2 loại type 1 và type 2. Bệnh ĐTĐ type 1 chiếm khoảng 5 -10% bệnh nhân ĐTĐ, do cơ chế tự miễn dịch, cơ thể sản xuất ra tự kháng thể kháng lại, gây chết tế bào beta của tụy gây nên. Bệnh đái tháo đường type 2 là bệnh di truyền đa gen thường gặp nhất chiếm 90 - 95% trường hợp mắc ĐTĐ. Bệnh có sự tác động qua lại giữa yếu tố gen và yếu tố môi trường như thói quen ăn uống, vận động thể lực.

Việc phát hiện và quản lý sớm bệnh ĐTĐ trong cộng đồng là rất cần thiết trên phương diện kinh tế cũng như sức khoẻ của người dân Yên Bái. Việc khám sàng lọc cho các đối tượng có nguy cơ là cần thiết, giúp phát hiện sớm bệnh nhân ĐTĐ có kế hoạch điều trị ngăn ngừa các biến chứng, đồng thời giúp những người có nguy cơ hiểu biết phòng và điều trị giảm tỷ lệ mắc bệnh. Bệnh ĐTĐ type 2 hoàn toàn có thể phòng và quản lý được.

Những người mang yếu tố nguy cơ nếu được điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc chế độ ăn uống tập luyện phù hợp, thay đổi lối sống, có khả năng tránh được mắc bệnh ĐTĐ. Người bị ĐTĐ nếu được quản lý, điều trị tốt có chế độ ăn uống luyện tập phù hợp sẽ giảm hoặc chậm sự biến chứng của bệnh gây ra. Từ năm 2001 đến nay, sau gần 10 năm thực hiện và quản lý dự án, Trung tâm đã tiến hành khám sàng lọc bệnh ĐTĐ type 2 cũng như xác định đối tượng có nguy cơ cao và có kế hoạch hướng dẫn quản lý, phát hiện, điều trị bệnh có hiệu quả, góp phần làm giảm tỷ lệ mắc mới ở các đối tượng có nguy cơ cao. Cùng với thành lập Phòng Tư vấn tại Trung tâm Nội tiết, Trung tâm còn tổ chức nhiều lớp tập huấn về truyền thông và điều tra sàng lọc ĐTĐ, tập trung vào thành phố Yên Bái và thị xã Nghĩa Lộ. Năm 2009, Trung tâm đã phát phiếu điều tra cho 12.000 người.

Từ nay đến cuối năm 2010, cùng với tăng cường công tác đào tạo và củng cố mạng lưới chuyên khoa tuyến cơ sở, Trung tâm phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng làm tốt công tác truyền thông từ tỉnh, huyện đến tận xã, phường nhằm giảm các yếu tố nguy cơ cao gây bệnh; khám, quản lý và điều trị cho những người đã được phát hiện. Trung tâm phấn đấu có 50% người dân biết về bệnh ĐTĐ và các nguy cơ do bệnh gây ra; giảm tỷ lệ người bệnh không được phát hiện trong cộng đồng xuống dưới 60%; theo dõi và điều trị có hệ thống cho 50% số người mắc bệnh đã phát hiện theo phác đồ của Bộ Y tế; xây dựng triển khai và duy trì mô hình quản lý bệnh ĐTĐ trên phạm vi toàn tỉnh.  

Việc tập thể dục đều đặn sẽ giúp kiểm soát bệnh ĐTĐ tốt hơn. Vì thể dục giúp bệnh nhân giảm đường huyết, làm Isulin tác dụng tốt hơn trong cơ thể, giảm cân, giảm mỡ, giảm cholesterol máu, giảm căng thẳng; giúp hệ tim mạch hoạt động tốt và làm cơ, xương rắn chắc. Người bệnh nên chọn môn thể thao thích hợp như: đi bộ; đạp xe, bơi lội, khiêu vũ. Người bệnh có thể tập 5 ngày/tuần hoặc tập hằng ngày, mỗi ngày 30 phút. Trước khi tập thể dục, người bệnh cần được bác sĩ kiểm tra đường huyết trước và sau tập, tránh tập căng thẳng, tránh hạ đường huyết, phải mang theo viên đường và bánh kẹo ngọt lúc tập; kiểm tra chân xem có bị tổn thương sau mỗi lần tập không; chọn môn thể thao yêu thích và tăng dần cường độ. Chế độ ăn hợp lý là rất quan trọng để ổn định đường huyết cho người ĐTĐ. Người bệnh không cần ăn những loại thức ăn đắt tiền dành riêng cho người ĐTĐ, chỉ cần ăn thức ăn thông thường. Người ĐTĐ nên ăn đúng giờ nhất định, đều đặn không bỏ bữa và ăn bù bữa sau. Cần hỏi ý kiến bác sĩ về tổng năng lượng nên ăn cho phù hợp hàng ngày. Khi ăn nên nhai kỹ, tránh ăn mỗi bữa số lượng nhiều thức ăn. Chú ý, người bệnh không ăn hamburger và các loại thức ăn nhanh; nên dùng chén, dĩa nhỏ hơn và tự nấu thức ăn; tránh ăn ngoài nhà hàng, tiệc tùng vì thức ăn có nhiều đường, mỡ, mặn.

 Minh Đức