Theo con số khám điều tra cận thị học đường mới nhất của Khoa Mắt, Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội Yên Bái vào tháng 5 năm 2010, tại 3 trường tiểu học và THCS ở thành phố Yên Bái cho thấy thực trạng cận thị học đường của học sinh trong các nhà trường đang rất đáng báo động. Nếu như thị lực từ 8/10 đến 10/10 được coi là bình thường, thì tại Trường THCS Võ Thị Sáu, sau khi Trung tâm khám cho 423/450 học sinh toàn trường đã phát hiện số học sinh mắt kém, có thị lực dưới 7/10 là 158/423 em, chiếm 37,3%. Đáng lo ngại là trong số 158 em, mới có 99 em đi khám, kiểm tra để cắt kính đeo. Nhưng đáng lo hơn nữa là trong số 99 em đã đeo kính này vẫn có tới 39 em chưa đạt thị lực tối đa (đeo kính có số đo chưa chính xác).

Nguyên nhân là do các em được bố mẹ đưa tới đo và cắt kính luôn tại các cửa hiệu kính với các máy đo không đạt tiêu chuẩn. Điều lo lắng hơn là trong tổng số 158 em mắt kém có tới 59 em chưa đi khám để cắt kính đeo điều chỉnh thị lực, cho thấy sự chủ quan cũng như thiếu quan tâm của gia đình đối với đôi mắt của các em.

Khám điều tra mở rộng tại Trường THCS Lê Hồng Phong (thành phố Yên Bái) thực trạng cũng không mấy sáng sủa. Trong tổng số 852/980 học sinh trong toàn trường được khám, số mắc cận có thị lực từ 7/10 trở xuống là 301/852 em, chiếm 35,3%. Trong số 301 em có thị lực kém này thì có tới 198 em (chiếm 65,7%) chưa phát hiện ra mình bị cận hoặc đã biết nhưng chủ quan chưa đi khám để đeo kính; còn lại 103 em (chiếm 34,3%) đã có kính nhưng có tới 79 em (chiếm 76,7%) không đạt thị lực tối đa (đeo kính có số đo không chính xác).

Các bác sĩ Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội tỉnh mài lắp kính cận trên hệ thống máy móc hiện đại do tổ chức  ORBIS tài trợ.

Còn tại Trường tiểu học Yên Ninh (thành phố Yên Bái), tổng số Trung tâm khám cho 176/187 học sinh cho kết quả số có thị lực từ 7/10 trở xuống là 35/176 em, chiếm 19,8%. Số học sinh chưa được phát hiện để đeo kính là 29/35 em, chiếm 82,8%; có 6/35 em phát hiện và đeo kính, chiếm 17,2%; nhưng trong số 6 em có kính này thì 4 em chưa đạt thị lực tối đa (đeo kính có số đo không chính xác). Chính những nguyên nhân trên khiến trẻ mắc cận ngày một nặng hơn. Qua đối chứng con số khám điều tra tại các trường THCS và tiểu học có thể khẳng định, số học sinh ở trường tiểu học mắc cận ít hơn THCS và số học sinh tiểu học chưa phát hiện mắc cận để đeo kính chiếm tỷ lệ cao hơn THCS chứng tỏ sự gia tăng bệnh cận thị học đường, cũng như sự chủ quan, thiếu quan tâm tới đôi mắt trẻ của phụ huynh học sinh và nhà trường xuất hiện ngay bắt đầu ở bậc tiểu học.

Bác sĩ Nguyễn Xuân Phương - Trưởng khoa Mắt Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội Yên Bái cho biết: "Có tình trạng học sinh tại các trường đang gia tăng cận thị do nhiều nguyên nhân. Trước hết là do hiện nay áp lực học với các em học sinh căng thẳng, nhiều bài tập, nhiều môn học so với trước đây rất nhiều.

Thứ hai là môi trường, không gian trường lớp, bàn ghế, ánh sáng không đảm bảo, việc rèn giũa tư thế ngồi, thời gian học cho các em chưa được chú trọng.

Thứ ba là xã hội phát triển, các trò chơi games, truyện tranh... chữ nhỏ lem nhem  khiến các cháu đọc nhiều cũng ảnh hưởng không nhỏ đến mắt". Được biết trước đây việc tuyên truyền phòng chống cận thị học đường dường như bỏ ngỏ. Rất may, 3 năm gần đây, nhờ nguồn tại trợ của tổ chức ORBIS, Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội tỉnh đã tập trung tuyên tuyền ở các trường học có tỷ lệ học sinh mắc cận thị cao vào các buổi hoạt động ngoại khóa, chào cờ  giữa buổi.

Các bác sĩ chuyên khoa mắt đã nói chuyện nêu biểu hiện, nguyên nhân của bệnh cận thị, khi mắc sẽ khám và điều trị ra sao, cách phòng chống và điều trị cận thị học đường thế nào, người cận thị nên đo khám mắt ở đâu, cắt đo lắp kính cận ở nơi nào thì đảm bảo, nhưng rất tiếc là việc tuyên truyền về phòng chống cận thị học đường hiện chưa được mở rộng do nguồn kinh phí có hạn. Mỗi năm, Trung tâm chỉ tuyên truyền được từ 10 đến 15 trường ở thành phố Yên Bái. Các huyện mới triển khai tuyên truyền được ở Yên Bình, Trấn Yên và thị xã Nghĩa Lộ do không có kinh phí ngoài nguồn tài trợ của ORBIS.

Cha ông ta xưa có câu "Giàu hai con mắt...", thực trạng trên cho thấy các bậc cha mẹ không thể lơ là việc chăm sóc đôi mắt cho con, cần cho con đi khám tại các cơ sở chuyên khoa mắt ngay từ bậc tiểu học, phát hiện sớm cận thị hoặc các bệnh về mắt để có hướng điều trị. Việc khám, đo và cắt kính cận thị nên tới Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội tỉnh Yên Bái, là cơ quan y tế chuyên ngành và vì ở đây được tổ chức ORBIS tài trợ cho một hệ thống máy mài, lắp kính hoàn chỉnh có độ chính xác cao. Không nên đến đo, khám cắt kính ở những nơi không đáng tin cậy, vì qua thực tế kiểm tra tại Hà Nội vừa qua báo chí thông tin có tới 50% cơ sở đo lắp kính mắt không đảm bảo.

Bên cạnh đó, gia đình không thể không quan tâm để tạo cho các em việc học hành, nghỉ ngơi vui chơi một cách điều độ trước tốc độ phát triển ồ ạt của văn hóa ngoại lai và trò chơi điện tử. Ngành giáo dục cũng như các trường học cần nghiên cứu giảm tải các môn học không cần thiết ở bậc tiểu học, xây dựng trường chuẩn, bố trí bàn ghế, ánh sáng hợp lý, đặc biệt giáo viên cần nhắc nhở tư thế ngồi cho các em. Gia đình, nhà trường và toàn xã hội hãy hành động vì một nguồn nhân lực không chỉ có trí tuệ mà cả đôi mắt để làm giàu đẹp cho đất nước!

Minh Đức