Đáng báo động là trên 90% số người nhiễm HIV/AIDS trong tỉnh nằm trong nhóm đối tượng trẻ từ 13 đến 49 tuổi. Đến nay, đã có 426 trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS, 89 trẻ bị nhiễm HIV/AIDS, trong đó có 6 ca tử vong và 8 ca chuyển sang giai đoạn AIDS. Mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc tại gia đình, chăm sóc thay thế và tư vấn cho trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS tại gia đình và cộng đồng bước đầu góp phần để trẻ nhiễm HIV/AIDS hòa nhập cộng đồng.

Với mục tiêu tăng cường năng lực cho cán bộ làm công tác bảo vệ, chăm sóc (BVCS) trẻ em, nâng cao nhận thức và hành động về công tác BVCS trẻ em, tạo điều kiện cho mọi trẻ em được thực hiện tốt các quyền cơ bản, được BVCS dưới các hình thức khác nhau, đặc biệt là trợ giúp trẻ có hoàn cảnh đặc biệt được tham vấn về tâm lý, ổn định cuộc sống, hòa nhập cộng đồng, tăng cường khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục, chính sách xã hội cho trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS…, địa phương đã triển khai mô hình chăm sóc thay thế dựa vào gia đình, cộng đồng.

Căn cứ vào tình hình thực tiễn của địa phương, tháng 5 năm 2011, Sở Lao động Thương binh và Xã hội đã chọn xây dựng mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc tại gia đình, chăm sóc thay thế và tư vấn cho trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS tại gia đình và cộng đồng tại hai xã Sơn Thịnh và Cát Thịnh (huyện Văn Chấn).

Đây là 2 xã có nhiều trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS nhiều nhất. Mô hình giúp các em được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, được tư vấn tâm lý, phấn đấu 100% trẻ nhiễm HIV trong diện quản lý tại địa phương được chăm sóc, điều trị tư vấn thích hợp, được cung cấp các dịch vụ chăm sóc tâm lý xã hội, chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, được tư vấn và xét nghiệm HIV, góp phần giảm thiểu số trẻ nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn toàn tỉnh.
Qua đánh giá thực trạng và tiến hành điều tra tại 43 thôn, mô hình đã lựa chọn 125 trẻ bị ảnh hưởng HIV tại 2 xã để tham gia.

Mô hình tổ chức các buổi tọa đàm về phòng tránh lây truyền, chống kỳ thị với người có HIV, xây dựng và triển khai mô hình kết nối dịch vụ chăm sóc trẻ bị ảnh hưởng HIV/AIDS cho cộng tác viên, trưởng thôn, bí thư chi bộ của xã Sơn Thịnh và Cát Thịnh, phối hợp với Trung tâm Y tế, Hội Phụ nữ huyện Văn Chấn tổ chức hội nghị chuyên đề, tọa đàm, tuyên truyền tư vấn trực tiếp về phòng, chống HIV/AIDS cho các gia đình có người nhiễm HIV/AIDS, có trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS, tổ chức các cuộc truyền thông về vấn đề giáo dục cho trẻ nhiễm và bị ảnh hưởng bởi HIV trong trường học, tổ chức các buổi sinh hoạt nhóm trẻ tại cộng đồng.

 Chỉ đạo, hướng dẫn 2 xã thành lập ban chỉ đạo mô hình, lựa chọn đội ngũ tình nguyện viên, xây dựng triển khai kế hoạch thực hiện mô hình và các hoạt động, tập huấn cho cán bộ phụ trách, cộng tác viên, các bậc cha mẹ, người đỡ đầu được cung cấp kiến thức, kỹ năng tiếp cận, được tư vấn và cung cấp kiến thức phòng tránh HIV/AIDS, chăm sóc và giáo dục trẻ bị ảnh hưởng HIV/AIDS.

Qua một thời gian triển khai, đến nay, mô hình đã nhận được sự ủng hộ, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể trong công tác xã hội hóa về BVCS trẻ em nói chung, trẻ có nhiễm HIV/AIDS nói riêng. Trẻ em bị nhiễm HIV/AIDS  được trợ giúp kiến thức chăm sóc sức khỏe để hòa nhập cộng đồng, các em được học tập, vui chơi và hưởng đầy đủ mọi quyền lợi của trẻ em.

Tuy nhiên, đây là mô hình mới được triển khai thử nghiệm, đối tượng của mô hình là trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS, là những đối tượng hiện còn bị kỳ thị, phân biệt đối xử. Việc xác định, lập danh sách trẻ bị ảnh hưởng HIV/AIDS và đánh giá nhu cầu của trẻ còn gặp khó khăn do sự tiếp cận của cộng tác viên đối với gia đình trẻ bị nhiễm HIV rất hạn chế. Bên cạnh đó, việc cung cấp các dịch vụ cho trẻ còn bỏ sót các nhu cầu để trẻ được tiếp cận với chính sách xã hội.

Việc đáp ứng nhu cầu của trẻ đòi hỏi sự hỗ trợ của nhiều lĩnh vực, vì vậy cần có thời gian để cộng đồng, các ngành, đoàn thể và bản thân gia đình trẻ hiểu rõ về lợi ích của việc trẻ được hỗ trợ các dịch vụ của mô hình.

Thanh Tân