Hàng nghìn gia đình, dòng họ thi đua phấn đấu đạt tiêu chuẩn khuyến học. Thành phố cũng đã có những cách làm sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương để biểu dương, nhân rộng các mô hình gia đình, dòng họ khuyến học tiêu biểu.

Dòng họ Lê ở thôn Minh Đức, xã Tuy Lộc có truyền thống xây dựng gia đình, dòng họ hiếu học với phương châm “Khuyến học, khuyến tài, mở khai tài trí. Gia đình, dòng họ, giàu có đức tâm”. Dòng họ còn lập bảng vàng khuyến học, khuyến tài và trao kỷ niệm chương của dòng họ cho gia đình, cá nhân đạt thành tích đặc biệt xuất sắc trong công tác khuyến học. Dòng họ Lê hiện có 19 gia đình với 60 thành viên khuyến học. Hiện nay, dòng họ có 3 người là thạc sỹ khoa học và kinh tế; 25 người tốt nghiệp đại học và cao đẳng, trong đó 11 người có hai bằng đại học; 12 người trình độ trung cấp và thợ chuyên ngành bậc cao.

Với truyền thống làm nghề dạy học, có 11 người của dòng họ công tác trong ngành giáo dục, trong đó có 2 nhà giáo ưu tú, 3 cán bộ quản lý giáo dục các cấp; hàng năm có trên 50% đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi các cấp.

Đặc biệt, tất cả các gia đình trong dòng họ Lê đều đạt tiêu chuẩn gia đình hiếu học, gia đình văn hóa. Năm 2009, dòng họ đã được UBND tỉnh Yên Bái tặng bằng khen “Dòng họ khuyến học tiêu biểu”.

Ông Lê Văn Phúc - Trưởng ban Khuyến học dòng họ Lê cho biết: “Chúng tôi thành lập dòng họ khuyến học nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước và địa phương về xây dựng xã hội học tập đồng thời phát huy truyền thống hiếu học của dòng tộc”.

Các gia đình trong dòng họ Nguyễn ở tổ 19, khu dân cư Phúc Sơn, phường Nguyễn Phúc tham gia các tổ chức khuyến học ở cơ sở từ năm 1995. Đến nay, dòng họ xây dựng được 8 phân hội khuyến học với 29 hộ gia đình, 77 hội viên. Dòng họ đã có cách làm sáng tạo trong công tác khuyến học, khuyến tài. Đó là không chỉ khen thưởng cho những cá nhân có thành tích xuất sắc trong học tập, rèn luyện mà còn hỗ trợ học nghề, hỗ trợ lập nghiệp. Tổng nguồn quỹ khuyến học của dòng họ hiện lên đến 360 triệu đồng, trong đó hỗ trợ cho thành viên học nghề, học cao đẳng, đại học là 30 triệu đồng; hỗ trợ lập nghiệp, an cư là 300 triệu đồng.

Dòng họ đã khen thưởng tập trung đợt đầu năm học 2011 - 2012 là gần 2 triệu đồng. Nguồn quỹ còn lại được gửi tiết kiệm tại ngân hàng, đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên. Dòng họ Nguyễn hiện có 16 người là đảng viên; 31 người có trình độ cao đẳng, đại học; 7 công nhân kỹ thuật bậc cao; 6 sỹ quan quân đội; 6 cán bộ, giáo viên các cấp; 6 doanh nhân tiêu biểu của các địa phương; 8 đảng viên nhận huy hiệu 30 năm, 40 năm tuổi Đảng.

Ông Nguyễn Văn Lộc - Trưởng ban Khuyến học dòng họ Nguyễn tâm sự: “Dòng họ chúng tôi đã tập trung vận động các nguồn lực để hỗ trợ học nghề, học chuyên môn, lập nghiệp và khen thưởng con, cháu học tập, rèn luyện tốt. Bên cạnh đó, dòng họ tập hợp  tài liệu, sách báo, thành lập tủ sách khuyến học, động viên mọi người cùng học tập, sáng tạo. Hoạt động khuyến học, khuyến tài đã gắn kết bền chặt các thành viên trong dòng họ”.
Gia đình ông Lê Đình Chung ở phố Quang Trung, phường Đồng Tâm là một trong những điển hình tiên tiến xây dựng gia đình khuyến học tiêu biểu.

Luôn động viên, dành mọi điều kiện tốt nhất cho con cháu học tập, công tác, đến nay, cả 10 người con trai, gái, dâu, rể của ông đều có trình độ chuyên môn đại học. Các con ông đều là kỹ sư, cán bộ y tế, giáo dục gương mẫu. Noi gương người đi trước, các cháu của ông Chung đều tích cực học tập, rèn luyện tốt. Hiện nay, ông có 4 cháu nội, ngoại nhận học bổng du học ở Pháp, Úc, Liên bang Nga và Hung-ga-ri. Gia đình ông Phan Duy Mai ở tổ 4, phường Đồng Tâm cũng là một điển hình khuyến học của địa phương.

Tạo nguồn lực động viên con cháu học tập, lập nghiệp, ông Mai đã kịp thời khen thưởng, động viên như: những trường hợp thi đỗ thủ khoa, đoạt giải trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia được nhận phần thưởng trị giá hai cây vàng. Ông Mai nhiều năm liền  là Trưởng ban Khuyến học của Hội đồng hương Nghệ Tĩnh và Trưởng ban Khuyến học Chi hội Cựu thanh niên xung phong phường Đồng Tâm.

Ông Phan Duy Mai chia sẻ: “Để công tác khuyến học của gia đình đạt hiệu quả cao thì phải tạo được sự đồng thuận của tất cả con, cháu. Gia đình cũng cần phải thấu hiểu, tạo mọi điều kiện tốt nhất để con cháu học tập, rèn luyện tốt”.

Thành phố Yên Bái có 9.788 gia đình đăng ký phấn đấu xây dựng gia đình hiếu học, chiếm tỷ lệ 43,5%; 38 chi hội dòng họ khuyến học đăng ký xây dựng dòng họ hiếu học. Hội khuyến học các xã, phường đã xét chọn, công nhận 5.197 gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình hiếu học cấp cơ sở, đạt tỷ lệ 53,1% so với số hộ đăng ký. Đã có 55 gia đình, 17 dòng họ tiêu biểu tham dự Hội nghị tuyên dương gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học của thành phố lần thứ hai, giai đoạn 2008 - 2011.

Thành phố cũng có 3 cá nhân được nhận kỷ niệm chương vì có thành tích xuất sắc trong công tác khuyến học; Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam tặng bằng khen cho 2 tập thể, 2 cá nhân; Hội Khuyến học tỉnh tặng giấy khen cho 2 tập thể, 2 cá nhân. Từ nay tới năm 2013, thành phố Yên Bái phấn đấu có 50% số hộ đăng ký xây dựng gia đình khuyến học và 60% số hộ đăng ký đạt tiêu chuẩn khuyến học cấp cơ sở; mỗi xã, phường có từ 2 - 3 dòng họ phấn đấu đạt tiêu chuẩn khuyến học.

Nguyễn Thanh Nghị