Đội văn nghệ bản Xà Rèn, xã Nghĩa Lợi được thành lập năm 2010 với 8 thành viên, độ tuổi từ 18 - 35, là những người có năng khiếu văn nghệ và yêu thích văn hóa dân tộc. Đội văn nghệ được các nghệ nhân, người lớn tuổi trong bản truyền dạy những điệu múa, điệu xòe truyền thống của dân tộc theo lối truyền miệng, diễn tả lại các động tác theo trí nhớ.
Bà Hoàng Thị Loan ở bản Xà Rèn cho biết: "Tranh thủ những lúc rảnh rỗi, chúng tôi huy động chị em cùng nhau tập múa, tập hát khắp, người già truyền cho người trẻ, người biết dạy cho người chưa biết. Nhờ vậy, các điệu múa, điệu khắp dân gian cứ thế được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác".
Bây giờ, ở bản, từ già đến trẻ ai cũng biết múa xòe, hát khắp, nhảy sạp, vui lắm! Nhất là được thể hiện trong các dịp lễ, tết, giao lưu với bản khác và đặc biệt là biểu diễn phục vụ du lịch cộng đồng, để lại nhiều ấn tượng cho du khách. Hiện, đội văn nghệ Xà Rèn đang biểu diễn cho Homestay Loan Khang ở bản" - bà Loan nói.
Trước kia, các đội văn nghệ thường biểu diễn phục vụ các hoạt động văn hóa của địa phương, các kỳ hội diễn văn nghệ, các dịp lễ tết. Giờ đây, du lịch cộng đồng phát triển mạnh ở thị xã Nghĩa Lộ, các đội văn nghệ hiện diện ngày một nhiều trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ phục vụ nhu cầu thưởng thức nét văn hoá truyền thống bản địa của du khách.
Đội văn nghệ bản Đêu 2, xã Nghĩa An được đánh giá là đội chuyên nghiệp, có diễn viên trẻ, có năng khiếu, tích cực tập luyện nên thường xuyên được mời biểu diễn phục vụ các đoàn khách ở các homestay trong và ngoài xã.
Em Sa Bích Nghị - thành viên đội văn nghệ Đêu 2, xã Nghĩa An cho biết: "Chương trình biểu diễn của đội chúng em bao giờ cũng gồm múa, hát dân gian, xòe cổ, nhảy sạp. Chúng em biểu diễn nhiều điệu múa dân gian đặc sắc như múa chôm chiêng, múa trồng bông dệt vải, múa lấy nước đêm trăng, múa Khơ Mú… và cảm nhận du khách rất thích thú. Nội dung của các bài hát là ca ngợi quê hương, giới thiệu về những nét văn hóa, các phong tục tập quán của đồng bào dân tộc Thái, Dao, Tày, Mường nơi đây. Ngoài ra, chúng em còn thiết kế các tiết mục văn nghệ giao lưu để mọi người cùng được thể hiện năng khiếu văn nghệ, tạo không khí thân thiện, gần gũi”.
Văn hóa văn nghệ dân gian giờ đây đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động du lịch cộng đồng ở thị xã Nghĩa Lộ. Du khách sẽ được đắm mình vào những điệu xòe nồng say, những câu hát khắp mượt mà, những điệu múa tươi vui... để cảm nhận về nền văn hóa đặc sắc của mảnh đất, con người nơi đây. Các đội văn nghệ ở thị xã Nghĩa Lộ đều mang tính tiếp nối, kế thừa và phát triển qua nhiều thế hệ.
Hiện, trên địa bàn thị xã có 134 đội văn nghệ quần chúng hoạt động thường xuyên ở các cơ sở xã, phường và các cơ quan, đơn vị, trong đó có 13 đội văn nghệ nòng cốt phục vụ cho du lịch và tham gia các hội diễn văn nghệ quần chúng của tỉnh, của khu vực và toàn quốc giành được nhiều giải cao như: đội văn nghệ bản Tông Poọng - phường Tân An, đội văn nghệ bản Đêu 2 - xã Nghĩa An...
Việc duy trì các đội văn nghệ không chỉ mang ý nghĩa gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống địa phương mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch, xây dựng thị xã Nghĩa Lộ văn hóa - du lịch trong tương lai.
Hạnh Quyên