Thời gian qua đã xuất hiện nhiều vụ trục lợi tín ngưỡng tôn giáo gây bức xúc trong dư luận. Đáng chú ý có lẽ câu chuyện chùa Ba Vàng tổ chức rước, trưng bày và cho nhân dân chiêm bái vật thể gọi là xá lợi tóc Phật. Tỉnh Quảng Ninh đã vào cuộc xử lý nghiêm một số vi phạm tại chùa Ba Vàng. Cùng với đó, có nhiều hoạt động liên quan đến tâm linh, tín ngưỡng đã bị lên án như xuất hiện những người tự xưng là "cô”, "cậu” tổ chức live streams xem bói, hay có những người mặc trang phục nhà Phật, lên mạng xã hội có những hành vi không chuẩn mực, phán những câu vô nghĩa, phản cảm không đúng với giáo lý, gây bất bình và làm tổn thương những người có niềm tin sâu sắc với tôn giáo… Tần suất những hành vi trục lợi tín ngưỡng xuất hiện nhiều hơn trước và số lượng người bị ảnh hưởng bởi hành vi này cũng tăng hơn trước.
Hiện nay, ở Yên Bái chưa phát hiện những hành vi trục lợi tín ngưỡng, tôn giáo lớn, song cũng có người dân đã từng bị sập bẫy trục lợi tín ngưỡng tôn giáo trên một số trang mạng xã hội. Hành vi trục lợi tín ngưỡng tôn giáo thời gian gần đây có dấu hiệu tăng nhanh dựa trên các nền tảng không gian số. Các câu chuyện mà các đối tượng trục lợi tạo ra rất đa dạng và rất nhiều biến tướng với các clip kiểu như: "Bạn có biết dấu hiệu của vong âm đang theo”, "Nhận xem bói online”, "Dự đoán vận mệnh tương lai”, "Xăm hình phép để thu hút tiền tài, cải mệnh hoán số”, thậm chí cả bùa yêu…
Những clip này thu hút hàng nghìn lượt người xem. Nhiều người đã bị lừa đảo vì tin vào những dịch vụ tâm linh online. Các đối tượng dùng thủ đoạn tự giới thiệu là thầy tử vi tướng số, có khả năng xử lý các vấn đề về phần âm, các đối tượng ngày càng tinh vi khi sử dụng công nghệ cao để mở rộng địa bàn, qua đó có thể tiếp cận và dẫn dụ được nhiều người sập bẫy.
Nước ta cũng có những căn cứ để xử lý những vi phạm liên quan đến hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo như Luật Di sản văn hóa, Luật Tín ngưỡng tôn giáo, cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan… Tuy nhiên, vẫn còn những khoảng trống pháp lý gây không ít khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo. Bởi tiến trình để hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến tôn giáo, tín ngưỡng cần nhiều thời gian.
Để kịp thời ngăn chặn hành vi trục lợi tôn giáo, tín ngưỡng, bên cạnh sự vào cuộc mạnh mẽ của lực lượng chuyên trách được đào tạo, có trách nhiệm thì rất cần sự tỉnh táo và là người dùng mạng xã hội có trách nhiệm của mỗi người dân nhất là trong việc thông tin chia sẻ cho cơ quan chức năng, đơn vị có trách nhiệm về những dấu hiệu, hành vi hoạt động có dấu hiệu trục lợi, lạm dụng người khác nhân danh tự do tín ngưỡng nhưng đằng sau đó là mưu lợi vật chất. Bên cạnh đó, cần tăng cường mối liên kết hợp tác giữa cơ quan chính quyền địa phương với các đơn vị quản lý an ninh trên không gian mạng. Ngoài ra, quản lý đơn vị, cộng đồng sở hữu tín ngưỡng tôn giáo theo Luật Tín ngưỡng tôn giáo.
Hàng năm, bên cạnh các hoạt động tín ngưỡng tôn giáo thường kỳ đã đăng ký với chính quyền địa phương, nếu có những hoạt động phát sinh, hoạt động mới phải đăng ký với chính quyền trước ít nhất là 20 ngày trước khi diễn ra sự kiện đó. Chính quyền địa phương cần nhanh chóng nghiên cứu, đánh giá, thẩm định, nếu cần thiết phải tìm kiếm tư vấn từ giới nghiên cứu về luật, tín ngưỡng, tôn giáo, di sản để có sự chủ động trong đánh giá có đúng với luật pháp, giáo lý giáo luật không, quy định của cơ sở tôn giáo… cùng với đó là các vấn đề đảm bảo an ninh, an toàn khi sự kiện đó diễn ra. Với những cá nhân hoặc nhóm nhỏ mà cơ quan chức năng khó tiếp cận thì cần sự tỉnh táo từ người dân nếu thấy có dấu hiệu cần thông tin với cơ quan chức năng... Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm minh những trường hợp trục lợi tín ngưỡng tôn giáo.
Điều 6, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 có quy định: "Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Mỗi người có quyền bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo; thực hành lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo; tham gia lễ hội; học tập và thực hành giáo lý, giáo luật tôn giáo...”. Sự trục lợi tôn giáo không thể đến nếu như chúng ta thực sự hiểu chân lý của những chính đạo, đừng để đức tin bị lợi dụng một cách mù quáng, bởi hệ lụy của hành vi này có tác hại đến chính bản thân và gia đình mỗi người.
Thanh Ba
