Nỗi đau của người mẹ trên cũng là nỗi đau của không ít bậc làm cha, mẹ có con hư. Những đứa trẻ được nuôi dạy tốt, được ăn sung mặc sướng đã không ngần ngại hưởng ứng "lời kêu gọi" của những đứa bạn hư để tham gia (có khi rất vô tư) vào các hành vi trộm cắp, đánh lộn ẩu đả... Điều đó cho thấy, số thanh thiếu niên phạm pháp không chỉ tập trung vào số đối tượng hư "có tiếng" mà còn có thể là cả những thanh thiếu niên vốn được cả gia đình và xóm làng khen ngợi là ngoan.

Những hành vi phạm pháp

Những ngày tháng 7/2008, trên địa bàn thị trấn Cổ Phúc và xã Nga Quán huyện Trấn Yên liên tiếp xảy ra các vụ kẻ gian đột nhập vào nhà dân để trộm cắp tài sản. Chúng hoạt động liên tiếp, trắng trợn gây hoang mang dư luận. Đối tượng của bọn trộm là các hộ gia đình buôn bán trên các tuyến phố trung tâm thị trấn Cổ Phúc. Chỉ trong vòng chưa đầy 20 ngày chúng đã nhiều lần đột nhập vào các hộ lấy đi hàng chục triệu đồng, xe máy, điện thoại di động, giấy tờ và một số hàng hóa có giá trị. Với sự nỗ lực của cơ quan điều tra Công an huyện Trấn Yên, các đối tượng trên đã sa lưới. Chúng gồm 7 tên, trong đó đối tượng lớn nhất 22 tuổi, còn nhỏ nhất chưa đầy 16 tuổi.

Trước đó không lâu, cơ quan điều tra Công an huyện Trấn Yên cũng đã bắt giữ hàng chục đối tượng dùng hung khí đánh nhau. Chỉ vì mâu thuẫn nhỏ chúng đã ngang nhiên dùng dao, kiếm, gậy sắt tìm đánh bạn. Trước cơ quan điều tra, có đối tượng tỏ ra sợ sệt nhưng tuyệt nhiên không thấy những biểu hiện ân hận hay day dứt.

Gần đây nhất, Công an thành phố Yên Bái đã bắt giữ hai đối tượng Hoàng Đức Việt (SN 1996) học sinh lớp 6 và Nguyễn Hoàng Giang (1991) học sinh lớp 11 cùng trú tại tổ 37, phường Nguyễn Phúc. Chỉ vì muốn có tiền chơi games chúng đã rủ nhau đi trộm ốc vít và phụ kiện đường sắt để bán lấy tiền. Chúng không biết và có thể biết nhưng vẫn làm ngơ trước việc làm gây nguy hiểm đến tính mạng hàng trăm hành khách đi tàu.

23 giờ ngày 15/9/2008, có lẽ là thời điểm đáng nhớ cho nhiều bậc làm cha, mẹ. Tại một quán karaoke trên đường Kim Đồng (thành phố Yên Bái), 9 đối tượng đều là học sinh còn đang cắp sách đến trường đã thuê phòng hát và mua ma túy tổng hợp về sử dụng và đã bị cơ quan công an phát hiện bắt giữ. Được biết, đây không phải lần đầu tiên những đối tượng này góp tiền mua  ma tuý tổng hợp (tài mà, thuốc lắc...) để sử dụng. Không có lý do nào khác ngoài một câu nói vô cảm của một trong số 9 đối tượng trên, điều khiến nhiều người có trách nhiệm phải giật mình: "Muốn thử cảm giác mới lạ".

Bất lực khi con hư

Khi cơ quan điều tra tới đọc lệnh bắt giữ con trai mình, chị N. không khóc lóc như nhiều bậc phụ huynh khác. Chị bần thần một lúc rồi mới thốt ra được một câu: "Thế có lẽ tốt hơn".

Từ khi chồng mất, chị ở vậy tần tảo chạy chợ và làm ruộng để nuôi con. Không dám nói là con có điều kiện sống tốt nhưng chị đã cố gắng để con mình đủ ăn đủ mặc, không thua bạn thua bè. Càng lớn đứa con chị kỳ vọng càng tuột dần khỏi vòng tay mẹ. Từ một đứa trẻ lầm lỳ ít nói, lớn thêm nó càng trở nên cục cằn rồi tụ tập với đám trẻ hư trong làng và bỏ học khi mới vào cấp 3. Chị khóc lóc khuyên bảo, thậm chí nhờ anh em họ hàng dọa nạt nhưng nó vẫn không nghe. Nó bắt đầu quay ra chửi lại mẹ. Chuyện nó cùng đám bạn trộm cắp đồ đạc, tài sản của hàng xóm láng giềng chị biết từ lâu nhưng không cản nổi. Nhiều người cho hay con chị nghiện ma túy nhưng chị bất lực không kiểm tra nổi. Thế nên chị không bàng hoàng khi con đi trộm cắp và bị cơ quan công an bắt. Chị biết chỉ có vậy thì đứa con hư hỏng kia mới có cơ hội để tu tâm dưỡng tính. Chị không sợ con phải tù tội như nhiều người vẫn sợ vì chị hiểu vào đó "các anh công an sẽ dạy bảo, giáo dục" thay mình và con chị mới có cơ hội trở thành người tốt.

Rồi những chuyện như hai nhóm học sinh chặn đường đánh nhau; chuyện "chỉ vì một cái nhìn đểu" là sẵn sàng dùng dao "hỏi tội bạn"; chuyện trộm tiền tài sản của bố mẹ để ăn chơi nhậu nhẹt... diễn ra ngày càng nhiều gần đây đã trở thành nỗi lo của không ít bậc cha mẹ. Đã có người phải thốt lên đầy lo lắng: "Tôi không biết con tôi ngoan được tới bao giờ". Nhiều người cho rằng chị thiếu lạc quan, yếu tinh thần nhưng xét kỹ, không phải chị lo không có lý.

Cần sự cộng đồng trách nhiệm

Theo các chuyên gia xã hội học, nguyên nhân trẻ em hư, vi phạm pháp luật là do các em còn hạn chế về nhận thức, chưa có hiểu biết về pháp luật, dễ bị tác động ảnh hưởng xấu từ môi trường xã hội hoặc không có ý thức tự tu dưỡng đạo đức, đặc biệt là thiếu sự quan tâm giáo dục của gia đình và xã hội. Từ chính những nguyên nhân này dễ dàng nhận thấy công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức, pháp luật trong gia đình và nhà trường chưa tốt hoặc chưa phù hợp với các em học sinh.

Hơn nữa, trong xu thế bùng nổ thông tin như hiện  nay, nhiều bậc phụ huynh cảm thấy không còn đủ năng lực và trình độ để dạy bảo con cái một cách tốt nhất. Nhiều bậc cha mẹ lo làm ăn, thiếu cập nhật tình hình xã hội nên không định hướng được lối sống cho con em mình. Một trong những điều đáng lưu tâm nữa là các trào lưu xấu từ các thành phố lớn đang có dấu hiệu lưu truyền mạnh vào giới trẻ Yên Bái. Chỉ một thoáng mất cảnh giác hay một phút xao lòng là các em dễ dàng bị lôi kéo, dính vào phạm pháp và tệ nạn xã hội...

Có một tín hiệu vui là tại nhiều tổ dân phố, xóm phố, bản làng, các CLB "Gia đình không có con em, người thân vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội" do ban công an và mặt trận Tổ quốc các xã, phường phối hợp với hội phụ nữ, đoàn thanh niên... thực hiện. Qua các mô hình này đã huy động sức mạnh tổng thể từ xã hội vào việc quản lý, giáo dục con em một cách toàn diện và hiệu quả hơn. Từ đó phòng ngừa, hạn chế và xóa bỏ dần tình trạng trẻ em vi phạm pháp luật.

Đặc biệt tại huyện Văn Chấn, lần đầu tiên mô hình quản lý, giáo dục trẻ em có hành vi trái pháp luật được xây dựng tại xã Tân Thịnh, một trong những địa phương có nhiều thanh thiếu niên trộm cắp, phạm pháp đã đạt được những kết quả bước đầu, tạo điều kiện để tiếp tục nhân rộng tại các địa bàn khác trong tỉnh. Những nỗ lực này đã và đang mang đến những tín hiệu lạc quan trong giáo dục, quản lý trẻ em, đề phòng và hạn chế tới mức thấp nhất tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội trong thời gian tới. Khi cộng đồng chung tay sẽ không khó để hoàn thành mục tiêu.

Tuấn Nghĩa