Đền mẫu Đông Cuông sơ khởi là miếu thờ Đông Quang công chúa do các dòng họ Hà, họ Hoàng, là người Tày Khao sáng lập và đời đời thế tập, là nơi làm việc của thổ từ, chức dịch, phiên quan đảm nhiệm chức năng “đình trạm” chuyên tống đạt công văn, thư chỉ hai chiều giữa triều đình trung ương và cơ sở.

Đông Cuông được tôn tạo lại vào thời tiền Lê, thờ Mẫu đệ nhị Thượng ngàn Đông Quang công chúa và Quan Hoàng Báo từ thế kỷ thứ 18. Quần thể di tích đền Đông Cuông gồm: đền Mẫu, miếu Cô, miếu Cậu và miếu Đức ông.

Năm 1995 UBND tỉnh Yên Bái ra quyết định cho phép nhân dân xã Đông Cuông dựng lại ngôi đền Đông Cuông ngay trên nền của đền cũ. Năm 2000, đền được công nhận Di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh. Năm 2009, đền được công nhận là Di tích lịch sử - văn hoá cấp quốc gia.  

Ban tổ chức Lễ hội thực hiện nghi lễ tế Mẫu trước giờ khai mạc.

Lễ hội nhằm phát huy giá trị văn hóa truyền thống và tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, bảo vệ và giữ gìn giá trị văn hóa của dân tộc, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần ngày càng cao của nhân dân các dân tộc trong huyện. 

Qua lễ hội góp phần xây dựng và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 33/NQ-TW về “Xây dựng và phát triển văn hóa con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”.

Cứ mỗi độ xuân về vào ngày Mão đầu tháng Giêng hàng năm, theo truyền thống cổ xưa của cha ông truyền lại, tại đền Đông Cuông ở thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, nhân dân các dân tộc trong vùng lại làm lễ kính dâng lên Thánh Mẫu, vừa báo ơn, vừa cầu khẩn mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.

Cùng với phần lễ tổ chức theo nghi thức truyền thống của dân tộc Tày Khao, tại Di tích lịch sử văn hóa đền Đông Cuông đã diễn ra các hoạt động sôi nổi của phần hội như: chương trình biểu diễn nghệ thuật; thi đấu bóng chuyền, kéo co, đua thuyền; tổ chức triển lãm và phiên chợ quê...

Phiên chợ quê thu hút khách thập phương tham quan.

Công tác chuẩn bị và tổ chức các hoạt động tại Lễ hội diễn ra chu đáo, an toàn góp phần phục vụ người dân và du khách thập phương hành hương, chiêm bái, tìm hiểu về phong tục, tập quán văn hóa truyền thống của con người và quê hương Văn Yên anh hùng.

Lễ hội đền Đông Cuông năm nay sẽ diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 13/2 đến hết ngày 15/2/2016 (tức mồng 6 đến mồng 8 tháng Giêng năm Bính Thân).

Minh Huyền - Quyết Thắng