Bệnh thủy đậu đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Theo thống kê của Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh Yên Bái, năm 2007 toàn tỉnh có 275 ca thủy đậu, năm 2008 tăng lên 712 ca, gấp 2,6 lần so với năm 2007. Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính gây dịch do vi rút Varicella zoster gây ra. Bệnh thường nhẹ nhưng rất dễ lây, thường gặp nhất ở trẻ em dưới 10 tuổi.

Người bệnh là nguồn lây duy nhất, người ốm làm lây bệnh ngay từ khi có triệu chứng đầu tiên cho đến khi nốt phỏng đóng vảy (thường ở ngày thứ 7 kể từ khi đậu mọc). Vi rút từ đờm dãi, nước mũi, nước bọt trẻ ốm bắn sang người lành khi nói, ho, hắt hơi.

Thời gian ủ bệnh thường từ 2 đến 3 tuần. Trong nhiều trường hợp, trẻ vẫn ăn, chơi bình thường làm cho người mẹ không để ý, đến khi đậu mọc mới biết. Có khi trẻ sốt nhẹ, biếng ăn, không chịu chơi, dễ kích thích, ngứa rồi sau 1 – 2 ngày thì đậu mọc. Ban mọc khắp nơi không theo một trình tự nhất định: ban mọc nhiều ở da đầu, trong các kẽ chân tóc. Ban thường thưa nhưng cũng có trường hợp mọc dày chi chít, mọc ở cả niêm mạc miệng, kết mạc mắt rồi vỡ ngay. Thoạt đầu, những nốt đỏ giống như ban sởi, sau vài giờ thành nốt phỏng, nốt phỏng rất nông, trông như giọt sương hình quả xoan. Các nốt này mọc rất nhanh và mọc làm nhiều đợt cách nhau 2 – 3 ngày, do đó ở cùng một vùng da có thể gặp đủ loại nốt: nốt to, nốt nhỏ, nốt đỏ, nốt phỏng, nốt đã đóng vảy. Nhìn chung, sức khỏe của trẻ ít thay đổi, sau 4 – 6 ngày nốt đậu đóng vảy, vảy có màu nâu sẫm, một tuần sau bong và không để lại sẹo. Người nào đã mắc bệnh rồi thì sau không mắc lại nữa.

Người lớn chưa từng mắc cũng có thể bị bệnh và bệnh thường nặng. Người bệnh thường sốt cao 39 – 400C, mê sảng, nốt phỏng có kèm theo máu. Phụ nữ có thai bị thủy đậu trong nửa đầu của thai kỳ có thể gây dị dạng ở não bộ, da của bào thai. Nếu mẹ bị thủy đậu 5 ngày trước khi sinh, tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh là 30%. Ở trẻ sống sót, các cơ quan nội tạng thường bị tổn thương, đặc biệt ở phổi.

Với trẻ suy dinh dưỡng, còi xương, những người bị eczema hoặc có bệnh về máu, bệnh thường nặng, nốt phỏng hay bị loét, hoại tử có khi còn gây viêm thận cấp, viêm tai giữa, viêm phổi, viêm loét giác mạc, viêm màng não vô khuẩn.

Nếu trẻ gãi nhiều hoặc chăm sóc vệ sinh không chu đáo, nốt phỏng có thể bị bội nhiễm gây nhiễm khuẩn da nặng hoặc nhiễm khuẩn máu do vi khuẩn tụ cầu.
Thủy đậu là một bệnh nhẹ, song cần được chăm sóc chu đáo để không xảy ra biến chứng.

-Trẻ ốm phải cho cách ly tại nhà trong suốt thời gian bệnh bắt đầu cho đến khi bong hết vảy.

-Giữ cho da của trẻ luôn sạch sẽ. Quần áo phải được giặt bằng xà phòng và nước sạch rồi là trước khi mặc. Chú ý giữ tay sạch và cắt ngắn móng tay, trẻ nhỏ phải cho mang bao tay, xoa phấn rôm để trẻ đỡ ngứa. Hàng ngày (2 – 3 lần) nhỏ mắt, mũi bằng thuốc sát khuẩn như Chloramphenicol 0,4% hoặc Argyrol 1%.
-Khi nốt phỏng vỡ, chỉ nên bôi thuốc xanh methylen, không được bôi mỡ tetracyclin, mỡ penixilin hay thuốc đỏ.

-Không được tự ý dùng kháng sinh. Mọi trường hợp nhất thiết phải được thầy thuốc thăm khám chỉ định và hướng dẫn cụ thể.

-Khi thấy trẻ đột nhiên sốt cao hoặc nốt phỏng mọc dày chi chít, hoặc chảy nước mắt tự nhiên, sợ ánh sáng, cần cho trẻ đi khám bệnh ngay.

Ngoài ra, để phòng bệnh hữu hiệu, mọi người nên tiêm phòng. Loại vắc xin phòng thủy đậu phổ biến hiện nay là Varilrix của Mỹ. Trẻ từ 1 – 12 tuổi: tiêm 1 liều; từ 13 tuổi trở lên: tiêm 2 liều, cách nhau 6 – 10 tuần.

Tại Yên Bái, nhân dân có thể đến Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh, địa chỉ: số 521B, đường Yên Ninh, thành phố Yên Bái để được tư vấn và tiêm phòng vắc xin, hoặc đến các trung tâm y tế huyện hoặc trạm y tế để được hướng dẫn cụ thể.

Thạc sỹ Lê Thị Hồng Vân - (Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh Yên Bái)