Có những viên được chế tác với hình khối tuyệt đẹp để làm mặt nhẫn, mặt dây chuyền, làm tranh, có viên lại vẫn còn nguyên bản chưa qua chế tác, vừa được người dân tìm thấy ở những mỏ đá cũng được bày bán ở đây. Những viên đá sau khi chế tác sẽ trở thành mặt hàng có giá trị từ vài trăm nghìn đến cả chục triệu đồng.
Việc mua đá cũng rất độc đáo. Khi mua những viên đá được kiểm tra rất kỹ lưỡng về hình khối, màu sắc và đặc biệt là độ trong của viên đá. Mỗi lần như vậy, đều phải sử dụng kính soi và đèn pin chuyên dụng.
Việc chọn màu, chọn hình khối, cũng như giá trị của từng viên đá phù hợp với nhu cầu của từng người đều rất công phu.
Là người có nhiều năm buôn bán đá ở chợ, ông Nguyễn Xuân Trường ở thị trấn Yên Thế chia sẻ một vài cách để lựa chọn những sản phẩm đá quý phù hợp: "Giá trị của một viên đá quý không chỉ nằm ở chỗ nó có kích thước to hay nhỏ mà còn dựa vào màu sắc, độ trong, độ sáng của viên đá đó. Đặc biệt, viên đá không được vỡ, rạn nứt. Đá quý ở Lục Yên được đào từ lòng đất, xù xì, góc cạnh, phải qua bàn tay khéo léo của những người thợ thì viên đá mới trở lên hoàn hảo. Tùy vào hình khối sẵn có của viên đá mà thợ mài đá tạo hình sao cho đẹp nhất”.
Gọi là chợ nhưng cảnh mua bán ở đây diễn ra lặng lẽ, không ồn ào, xô bồ, những viên đá quý có giá trị từ vài trăm nghìn, thậm chí hàng triệu đồng được bày bán trên mặt bàn gỗ mà chẳng cần cửa kính khóa chặt. Tuy vây, ở đây chưa bao giờ xảy ra tình trạng cướp giật hay mất cắp. Khách muốn mua có thể thoải mái xem và trả giá. Điều đặc biệt người bán chủ yếu là chị em phụ nữ. Khi trải nghiệm ở chợ, khách mua mới tận mắt thấy vẻ đẹp của loại mặt hàng độc đáo này.
Khách đến tham quan và mua đá cũng rất đa dạng. Thông thường, họ là những người buôn bán chuyên nghiệp đến từ khắp nơi trên cả nước và có cả những người khách quốc tế. Anh Ashrak - du khách đến từ Sri Lanka rất vui khi được các chị em bán đá ở chợ mời chào mua hàng.
Tuy không biết tiếng Việt nhưng hai bên đều ra hiệu bằng tay và viết giá trị tiền ra máy tính. Dường như, anh chàng người ngoại quốc này cũng mê mẩn trước vẻ đẹp của những viên ruby long lanh được bày bán.
Anh Ashrak cho biết: "Đá quý ở đây rất đẹp, con người cũng thân thiện, dễ mến. Tôi biết mảnh đất này thông qua bạn bè, khi đến cảm thấy ngỡ ngàng bởi nhiều loại đá quý. Tôi thích nhất màu đỏ và màu hồng. Đây là lần thứ 2 tôi đến đây. Mỗi lần đến Việt Nam, tôi đều đến chợ đá quý chọn mua những mặt hàng tốt cho những người bạn ở nhà”.
Theo ông Nguyễn Quốc Dân - Chủ tịch Hội Đá quý Lục Yên, để duy trì trật tự, từ năm 1993, Hội Đá quý Lục Yên được thành lập, đến nay có 186 hội viên là những người buôn bán đá, tranh đá quý trên địa bàn. Những hội viên phải tuân thủ theo quy định của Hội, đặc biệt nghiêm cấm bán đá không phải là đá tự nhiên.
Việc thành lập Hội không chỉ xây dựng thương hiệu cho đá quý Lục Yên mà còn góp phần bảo đảm an ninh trật tự cho khu vực chợ đá. Những thành viên của Hội luôn đoàn kết. Chợ đá không chỉ phục vụ nhu cầu khách hàng khắp nơi trong cả nước mà còn trở thành điểm đến trải nghiệm không thể bỏ qua của khách du lịch khi đến với vùng đất ngọc Lục Yên.
Anh Dũng