Nét văn hóa độc đáo, đặc sắc
Thưởng thức bữa tối cùng mọi người tại cơ sơ Homestay Loan Khang, thôn Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ, anh Phạm Hồng Cương ở tổ dân phố số 5, phường Yên Thịnh, thành phố Yên Bái không giấu nổi sự ngỡ ngàng khi lần đầu tiên được chiêu đãi những món ăn đặc trưng của người Thái vùng Mường Lò. Cũng là cá nướng, măng rừng hay xôi nếp - những món ăn a Cương thường ăn, nhưng những món ăn bình dân này đã hoàn toàn khác, trở thành các món ăn đặc sản dưới bàn tay chế biến của người phụ nữ dân tộc Thái.
Anh Cương cho biết: "Đúng là ẩm thực của người Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ mang đậm hương vị núi rừng. Các món ăn được chế biến từ những nguyên liệu tươi ngon, phong phú của thiên nhiên cùng với sử dụng nhiều gia vị như: mắc khén, sả, ớt,... nên thường có vị đậm đà, cay nồng, hương vị đặc trưng”. Không chỉ anh Cương, mà mọi người trong đoàn khách nghỉ tại cơ sở Homestay Loan Khang đều có cảm nhận như vậy khi được thưởng thức, được nghe giới thiệu về các chế biến, ý nghĩa của các món trong bữa ăn.
Mường Lò - Nghĩa Lộ - mảnh đất miền Tây Bắc trù phú, xinh đẹp, không chỉ nổi tiếng với những cánh đồng lúa chín vàng, những bản làng ẩn hiện trong sương sớm, mà còn là nơi lưu giữ những nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái. Trong đó, ẩm thực Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ là một nét văn hóa đặc sắc, thể hiện sự tinh tế, khéo léo và tài hoa của người Thái. Thử một lần thưởng thức những món ăn Thái, bạn sẽ cảm nhận được hương vị núi rừng Tây Bắc và hiểu thêm về văn hóa của đồng bào.
Một trong những món ăn đặc sản của người Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ phải kể đến món cá nướng. Cá nướng là món ăn được chế biến từ nhiều loại cá khác nhau như cá chép, cá trắm, cá trôi.... Cá được đánh bắt, sau đó được sơ chế sạch sẽ, ướp gia vị và nướng trên than hồng. Cá nướng có lớp da vàng giòn, thịt cá dai với các vị: chua, cay, đắng, ngọt.
Chị Hoàn Thị Loan - chủ cơ sở Cơ sở du lịch cộng đồng Loan Khang vừa gắp cá nướng cho khách vừa giới thiệu: "Cá nướng tiếng Thái là Pa Pỉnh Tộp, có nghĩa là cá gập nướng. Chúng tôi mổ sạch, tẩm ướp rồi gập đôi con cá để nướng. Nguyên liệu không thể thiếu trong món Pa Pỉnh Tộp chính là hạt mắc khén. Nếu món cá suối nướng mà thiếu mắc khén ướp thì chỉ là cá suối nướng thường thôi! Món ăn đặc sản này của người Thái được rất nhiều khách du lịch yêu thích, tìm đến và thưởng thức”.
Món ăn nữa không thể bỏ qua khi đến Mường Lò - Nghĩa Lộ là món rêu đá. Rêu đá là một loại thực vật thủy sinh, mọc bám trên những tảng đá lớn dưới lòng suối. Từ lâu nó đã trở thành một món ăn của người Thái nơi đây. Vào độ tháng 9, tháng 10 cho đến tháng 5 tính theo lịch âm đó là mùa rêu đá ở Mường Lò. Mùa xuân là thời điểm rêu suối Mường Lò ngon nhất. Rêu đá có vị ngọt thanh, mát, thường được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, như rêu đá xào thịt bò, rêu đá nấu canh,...
Xôi ngũ sắc là một món ăn không thể thiếu trong những dịp lễ tết, cưới hỏi của người Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ. Xôi ngũ sắc được làm từ gạo nếp, được nấu chín và trộn với các loại màu tự nhiên, như màu xanh từ lá dong, màu đỏ từ gấc, màu vàng từ nghệ, màu tím từ lá cẩm,... Xôi ngũ sắc có màu sắc bắt mắt, hương vị thơm ngon, tượng trưng cho sự đoàn kết, gắn bó của cộng đồng người Thái.
Ngoài ra, ẩm thực Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ còn có rất nhiều món ăn đặc sắc khác như: lạp sườn, thịt trâu gác bếp, nậm pịa, măng vầu luộc... Mỗi món ăn đều mang hương vị riêng, thể hiện bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái. Ẩm thực Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ không chỉ là một nét văn hóa độc đáo, đặc sắc, mà còn là một điểm nhấn hấp dẫn du khách, góp phần làm nên vẻ đẹp của vùng đất này.
Bảo tồn và phát triển gắn với du lịch
Để bảo tồn và phát triển ẩm thực gắn với du lịch, thị xã Nghĩa Lộ tập trung tuyên truyền, quảng bá ẩm thực Thái thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các chương trình du lịch, các hoạt động văn hóa,... nhằm giới thiệu ẩm thực Thái đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước. Đây là giải pháp quan trọng để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy giá trị ẩm thực Thái. Đồng thời bảo tồn và phát triển nguồn nguyên liệu, nhất là những nguyên liệu đặc trưng của ẩm thực Thái như cá suối, rêu đá, các loại gia vị...
Để phát triển ẩm thực Thái gắn với du lịch, thị xã Nghĩa Lộ cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, đặc biệt là những người đầu bếp, phục vụ nhà hàng, khách sạn. Họ cần được trang bị kiến thức về ẩm thực Thái, kỹ năng chế biến, phục vụ các món ăn Thái.
Là một sản phẩm du lịch hấp dẫn, góp phần thu hút du khách đến với thị xã Nghĩa Lộ. Do đó, thị xã Nghĩa Lộ cần đẩy mạnh hoạt động du lịch, kết nối các tour, tuyến du lịch với các điểm tham quan, thưởng thức ẩm thực Thái.
Ngoài ra, thị xã Nghĩa Lộ cần có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp, nhà hàng, khách sạn đầu tư phát triển ẩm thực Thái. Đồng thời cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành để triển khai các giải pháp bảo tồn và phát triển ẩm thực Thái.
Với những giải pháp trên, ẩm thực Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ sẽ ngày càng phát triển, góp phần nâng cao giá trị văn hóa du lịch của miền quê "gạo trắng nước trong”.
Thành Trung
