Đến nay, tổng diện tích dâu tằm của toàn huyện Trấn Yên là 895 ha. Một số xã có vùng trồng dâu nuôi tằm tập trung lớn như: Tân Đồng 105 ha, Báo Đáp 166 ha, Đào Thịnh 56 ha, Việt Thành 214 ha, Y Can 140 ha, Quy Mông 108 ha, Hòa Cuông 57 ha.
Bà Triệu Thị Bích Liệu - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trấn Yên cho biết: "Trên địa bàn huyện hiện có trên 1.500 hộ trồng dâu, nuôi tằm. Những năm qua, các hộ đã đưa những tiến bộ khoa học kỹ thuật ngày càng hiện đại áp dụng đồng bộ giúp người dân giảm chi phí đầu tư, giảm công lao động, tăng năng suất, sản lượng và chất lượng kén tằm”.
Cụ thể, huyện tích cực ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật ở tất cả các khâu từ trồng, thâm canh cây dâu, đổi mới áp dụng kỹ thuật nuôi tằm và trong những năm qua, huyện liên tục đưa vào thử nghiệm, xây dựng mô hình trồng rất nhiều giống dâu do Trung tâm Nghiên cứu dâu tằm tơ trung ương lai tạo như giống dâu lai trồng bằng hạt VH9, VH13, VH15, GQ2; giống dâu tam bội trồng bằng hom số 7; giống dâu nhập nội như Hà số 7, Sa nhị luân, Quế ưu. Hiện nay, vùng nguyên liệu dâu tập trung đã lựa chọn được các giống dâu phù hợp; trong đó, chủ yếu là giống Sa nhị luân, GQ2, Quế ưu.
Ngoài ra, ngành nông nghiệp thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn người dân trồng đảm bảo mật độ tiêu chuẩn, tuân thủ tốt các biện pháp kỹ thuật thâm canh, sử dụng phân bón chuyên dụng NPKS (14-5-6+5S+TE) để giúp cây dâu cân bằng dinh dưỡng, sinh trưởng tốt, lá dầy, nhiều nhựa nuôi tằm hạn chế dịch bệnh.
Đối với việc nuôi tằm, đã áp dụng hiệu quả mô hình nuôi tằm 2 giai đoạn gồm nuôi tằm con tập trung và nuôi tằm lớn. Tằm con được nuôi đến tuổi 3 xuất bán cho các hộ nuôi tằm lớn. Ông Nguyễn Thanh Thủy ở thôn Đình Xây, xã Báo Đáp là chủ cơ sở nuôi tằm con tập trung cho biết: "Trước đây, khi chưa có nhà nuôi tằm con, việc nuôi tằm cả hai giai đoạn (nuôi tằm từ trứng cho đến thu kén) khiến nhiều hộ nuôi tằm thất thu; bởi vì, nuôi tằm con rất khó và đặc biệt quan trọng nên nếu không đúng kỹ thuật, để tằm bị bệnh thì sẽ hỏng hết cả lứa tằm. Do đó, tôi sẽ nuôi tằm từ tuổi 1 đến tuổi 3; sau đó, cung ứng cho các hộ nuôi tằm lớn từ tuổi 4 và các hộ sẽ nuôi thêm 1 tuần là tằm chín, lên né”.
Cùng với việc áp dụng nuôi tằm 2 giai đoạn thì từ năm 2020 Trung tâm Dịch vụ, Hỗ trợ phát triển nông nghiệp huyện đã ứng dụng thành công mô hình nuôi tằm trên giàn khay trượt. Mô hình này tiết kiệm được 30% diện tích làm nhà tằm, giảm công chăm sóc, nuôi tằm, điều chỉnh được tiểu khí hậu trong nhà nuôi tằm như: hạn chế tình trạng nồm ẩm vụ xuân; tưới được nước lên nền khi thời tiết nóng… nên nuôi tằm ít bị bệnh, tăng năng suất, chất lượng kén tằm.
Bà Nguyễn Thị Huân - Giám đốc Hợp tác xã Dâu tằm xã Quy Mông cho biết: "Việc áp dụng nuôi tằm bằng khay trượt cho hiệu quả vượt trội so với cách nuôi truyền thống, giúp hộ nuôi tằm giảm thiểu được công lao động, không phải bê nong lên xuống. Ngoài ra, nuôi tằm bằng khay trượt sẽ tiết kiệm được diện tích, giúp cho hộ nuôi tằm chúng tôi tăng năng suất, sản lượng trong cùng 1 diện tích phòng nuôi”.
Một trong những khâu quan trọng trong quy trình nuôi tằm là việc sử dụng né để tằm quấn kén. Hiện, trên 90% hộ dân đã sử dụng né gỗ ô vuông thay thế cơ bản các loại né trước đây, giảm công lao động, giảm tình trạng kén đôi, tỷ lệ kén tốt cao, kén trắng và bán được giá cao.
Bà Nguyễn Thị Tính ở thôn Lan Đình, xã Việt Thành chia sẻ: "So với né tre truyền thống thì né gỗ ô vuông có nhiều ưu điểm vượt trội như: dễ làm hơn, không phải cắm né, nên thời gian cũng giảm hẳn, lúc thu kén cũng chỉ cần khoảng 3 phút đã xong một né chứ né tre thì phải mất 20 phút trở lên. Mỗi con tằm làm kén trong một ô riêng nên kén đều hơn, màu kén đẹp hơn nên giá trị cũng cao hơn”.
Nhờ mạnh dạn thay đổi, đầu tư, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất mà nghề trồng dâu nuôi tằm ở Trấn Yên đã phát triển mạnh, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Do đó, huyện đã xây dựng kế hoạch tiếp tục phấn đấu mở rộng trồng dâu nuôi tằm đến năm 2025 lên 1.000 ha; phấn đấu sản lượng kén tằm hàng năm đạt trên 2.000 tấn, giá trị thu trên 300 tỷ đồng.
Nguyễn Hồng
