Gia đình anh Hoàng Văn Liên ở thôn Khuôn Pục, có trên 20 sào đất lần hồ Thác Bà và nằm ngay mép suối Ngòi Biệc, những năm trước gia đình anh vẫn thường sử dụng vào cấy lúa, nhưng năng suất lúa cấy ở những nơi ven hồ thường đạt thấp từ 100 đến 120 kg một sào. Năm 2005, được sự giúp đỡ của cán bộ khuyến nông về kỹ thuật trồng lạc, đồng thời thấy nhiều gia đình trong xã bắt đầu có thu nhập từ cây lạc, nên anh quyết định chuyển hẳn 20 sào  đất này sang trồng lạc. Do đất đai phù hợp với cây lạc, cộng với sự chịu khó, mạnh dạn đầu tư của hai vợ chồng nên hơn 3 năm nay vụ lạc xuân nào cũng thu về từ 2 đến 2,5 tấn lạc vỏ.

Không chỉ có riêng gia đình anh Tiến, hiện tại toàn xã Minh Tiến có tới 2/3 số hộ tham gia trồng lạc. Theo thống kê, vụ lạc này bà con ở Minh Tiến trồng được 140 ha lạc xuân, trong đó một phần được bà con trồng trên đất ruộng một vụ, còn lại được bà con trồng trên đất lấn hồ. Tuy nhiên, qua quan sát thực tế, số diện tích lạc trồng lấn hồ còn lớn gấp nhiều lần số diện tích thực.

Mặc dù, hồi đầu năm xảy ra đợt rét đậm rét hại kéo dài đã làm chết khoảng 30 ha lạc đã trồng, song với những nỗ lực của cấp ủy chính quyền xã và bà con nông dân, đã khắc phục những thiệt hại tiếp tục ổn định sản xuất. Hiện nay nhiều diện tích lạc đã ra hoa lần 2, được bà con nông dân chăm sóc, làm cỏ bón phân nên cây lạc đang phát triển tốt, hứa hẹn cho một vụ lạc bội thu.

Ở xã Minh Xuân có 4 thôn do điều kiện thiếu nước tưới vào vụ xuân, nên toàn bộ diện tích đất nông nghiệp đã được UBND quyết định chuyển đổi sang trồng lạc và hình thành nên cánh đồng chuyên canh lạc xuân từ nhiều năm nay. Những năm đầu triển khai còn gặp nhiều khó khăn, song bằng nhiều phương pháp vận động tuyên truyền, tập huấn, lấy cán bộ đảng viên trong thôn gương mẫu làm mô hình.

Hiệu quả kinh tế cao, do vậy đã gần 5 năm trên cánh đồng này, vụ xuân nào lạc cũng lên xanh tốt, đời sống của nhiều hộ nông dân ở đây đã khá hơn trước, mua sắm được nhiều tiện nghi đắt tiền. Gia đình chị Đặng Thị Vi, vốn là gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thiếu ăn quanh năm, nhưng từ khi đưa cây lạc vào trồng gần 5 năm nay, đời sống của gia đình đã đổi thay rất nhiều.

Chỉ với 6 sào lạc, nhưng mỗi vụ cho thu hoạch từ 5 đến 6 tạ lạc vỏ. Cộng thêm với thu nhập từ chăn nuôi và trồng lúa nước nên ngoài việc đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, gia đình chị còn sắm sửa được những vật dụng đắt tiền như: mua máy tuốt lúa, xe máy và nuôi con ăn học.

Hiện nay, Minh Xuân là xã có diện tích trồng lạc ổn định trên đất ruộng một vụ lớn nhất nhì trong huyện. Vụ xuân năm nay toàn xã đã gieo trồng được 131 ha lạc. Số diện tích này chủ yếu được trồng ở những nơi do thiếu nguồn nước để cấy lúa nên được xã quy hoạch thành vùng sản xuất tập trung.

Trước những hiệu quả thiết thực do cây lạc mang lại, xã tiếp tục có những chủ trương chuyển đổi thêm một số diện tích nữa theo mô hình: lạc xuân – lúa mùa – ngô đông để tăng thêm giá trị trên đơn vị canh tác.

Vài ba năm trở lại đây, phát triển cây lạc xuân ở Lục Yên đã trở thành phong trào, với kế hoạch trồng hàng năm từ 1.000 ha trở lên, trong đó chủ yếu vào vụ xuân, bằng các giống lạc cao sản như: L14, MD7.

Xác định cây lạc là cây công nghiệp ngắn ngày cho hiệu quả kinh tế cao, huyện đã tập trung chỉ đạo các xã vận động nhân dân đưa cây lạc vào trồng trên đất ruộng ở những nơi thiếu nước không thể gieo cấy lúa được.

Trong những năm tới đây huyện tiếp tục đề ra những giải pháp cơ bản để nâng cao năng suất cũng như giá trị từ cây lạc xuân, nhất là chú trọng vào thâm canh chăm sóc; trồng đúng mật độ; mở rộng diện tích đến những xã vùng cao như: Tân Phượng, Khai Trung... và đặc biệt triển khai tận dụng tốt vùng bán ngập ở lòng hồ Thác Bà.

Đình Nguyên