Tuy nhiên, các hành vi vi phạm liên quan đến sản phẩm thiết bị điện, điện tử thuộc Danh mục hàng hoá qui định tại Qui chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 4:2009/BKHCN về an toàn đối với thiết bị điện, điện tử (QCVN 4) có những diễn biến phức tạp, tỷ lệ vi phạm còn cao, các vi phạm chủ yếu là chất lượng hàng hoá không đúng tiêu  chuẩn công bố, không phù hợp qui chuẩn kỹ thuật quốc gia, không gắn dấu hợp qui (CR) theo qui định, không ghi nhãn, hoặc  ghi nhãn hàng hoá không đúng qui định...

Để kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm, nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước liên quan, năm 2011, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các lực lượng trong toàn ngành tiến hành cuộc thanh tra diện rộng chuyên đề về sản phẩm thiết bị điện, điện tử thuộc Danh mục các hàng hoá qui định tại Qui chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 4 trong 3 tháng từ tháng 8 đến hết tháng 10/2011.

Sau 3 tháng tổ chức triển khai cuộc thanh tra diện rộng chuyên đề, với sự quan tâm chỉ đạo của UBND các tỉnh, thành phố, sự phối hợp có hiệu quả giữa Bộ KH&CN với các bộ ngành, UBND các tỉnh, giữa Sở KH&CN với các ngành hữu quan, sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo các Sở KH&CN và đặc biệt là sự nỗ lực cố gắng, khắc phục mọi khó khăn của các đoàn thanh tra chuyên ngành, cuộc thanh tra diện rộng chuyên đề đã đạt được những kết quả quan trọng, đáp ứng được mục tiêu đề ra. Tính đến hết ngày 30/10/2011, tổng số cơ sở được thanh tra trên toàn quốc là 2.265 cơ sở, trong đó có 111 cơ sở sản xuất (chiếm 4,9%), 2.129 cơ sở buôn bán (chiếm tỷ lệ 94%), 25 cơ sở nhập khẩu (chiếm 1,1%).

Tính trung bình trong 3 tháng triển khai thanh tra chuyên đề, mỗi địa phương đã thanh tra gần 37 cơ sở. Qua đợt thanh tra, cơ quan thanh tra đã tiến hành xử phạt tiền đối với 654 cơ sở vi phạm hành chính với tổng số tiền là 551.576.000 đồng. Tính tỷ lệ vi phạm của một số nhóm hành vi trong tổng số hành vi vi phạm (HVVP) tổng hợp được trong toàn đợt thanh tra chuyên đề gồm: Nhóm HVVP về ghi nhãn hàng hoá chiếm 66,8%; Nhóm HVVP về tiêu chuẩn, qui chuẩn kỹ thuật chiếm 29,8%; Nhóm HVVP về đo lường chiếm 1,2%; Nhóm HVVP về sở hữu công nghiệp (SHCN)  chiếm 2,2%.

Qua đó cho thấy, nhóm HVVP về ghi nhãn hàng hoá là cao nhất, chiếm 66,8% tổng số HVVP. Có thể nói đây là loại vi phạm dễ bị cơ quan chức năng phát hiện và nhà sản xuất, người buôn bán thường cố tình vi phạm. Các HVVP phổ biến là nhãn hàng hoá ghi nội dung không đúng qui định, nhãn rách, mờ, hàng nhập khẩu không có nhãn phụ, nhãn phụ không ghi đầy đủ, không đúng qui định, ghi sai tên đại lượng đo lường, ký hiệu đơn vị đo lường...

Nhóm HVVP về tiêu chuẩn, qui chuẩn kỹ thuật trong đợt thanh tra chuyên đề còn khá cao, chiếm 29,8% tổng số HVVP. Các vi phạm phổ biến là cơ sở sản xuất không công bố hợp quy, hàng hoá có chất lượng không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật; cơ sở buôn bán hàng hoá thuộc danh mục hàng hoá phải công bố hợp quy nhưng trên hàng hoá không gắn dấu hợp quy (dấu CR), không lưu giữ hồ sơ chứng nhận hợp quy theo quy định. Nhóm HVVP về đo lường trong đợt thanh tra chuyên đề năm nay chiếm tỷ lệ thấp, chiếm 1,2% tổng số HVVP.

Thực tế, đối với các hàng hoá là thiết bị điện, điện tử (nồi cơm điện, máy sấy, thiết bị đun nước...) thì yếu tố đo lường là thứ yếu, trừ dây cáp điện, hầu hết sản phẩm còn lại, yếu tố vi phạm về đo lường ít xảy ra. Nhóm HVVP về SHCN cũng chiếm tỷ lệ thấp (chỉ chiếm 2,2% tổng số HVVP). Khác với nhóm HVVP về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, các vi phạm về SHCN thường tinh vi, phức tạp, đòi hỏi cơ quan chức năng cũng phải có chuyên môn sâu để đánh giá, phát hiện và xử lý. Mặt khác, trình tự xử lý vi phạm về SHCN cũng có những đặc thù riêng như đối với hành vi xâm phạm quyền thì phải có đơn yêu cầu xử lý của chủ thể quyền thì cơ quan chức năng mới xử lý được.

Có thể nói, những HVVP trên cho thấy việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng sản phẩm hàng hoá nói chung và Qui chuẩn kỹ thuật quốc gia  QCVN 4 nói riêng vẫn chưa nghiêm, chưa thật sự đi vào cuộc sống và làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, tác động bất lợi đến sự phát triển sản xuất và kinh doanh.

Những HVVP đó cũng là lời khuyến cáo đối với người tiêu dùng trước khi quyết định mua các sản phẩm điện, điện tử thuộc danh mục các hàng hoá qui định tại Qui chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 4 cho mình. Không nên mua những sản phẩm mà không gắn dấu hợp qui CR, những sản phẩm không có nhãn hàng hoá hoặc ghi nhãn hàng hoá không đúng qui định và không có xuất xứ rõ ràng. Vì dù thế nào thì người tiêu dùng vẫn là người phải chịu thiệt thòi nếu mua phải hàng giả mạo, hàng kém chất lượng và những sản phẩm hàng hoá thuộc danh mục đó không thực hiện đúng qui trình kiểm tra chất lượng theo qui định của Nhà nước có thể sẽ gây nguy hiểm trong quá trình sử dụng. Chỉ có như vậy thì hàng giả mạo, hàng kém chất lượng sẽ không còn có cơ hội tồn tại trên thị trường.

Anh Thuý