Theo số liệu thống kê, lũy tích số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện trên địa bàn tỉnh là 5.508 người, trong đó có 2.402 người chuyển sang giai đoạn AIDS và 1.472 trường hợp người nhiễm HIV/AIDS đã tử vong, hiện còn sống 4.036 người.

Tỷ lệ  nhiễm HIV là 0,50%. Dịch HIV/AIDS đã có ở 9/9 huyện thị, thành phố; 160/180 xã, phường. Đường lây truyền HIV chủ yếu trong số người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn toàn tỉnh là qua đường máu 36,25%, đường tình dục 25%, mẹ sang con 2,50%, không rõ đường lây chiếm 36,25%. Trong số bệnh nhân HIV nhiễm mới, nam giới chiếm 71,25%, nữ giới chiếm 28,75%.

Đối tượng nhiễm chiếm tỷ lệ cao nhất là nhóm nghiện chích ma túy 41,24%  (tăng 15,3% so với 9 tháng đầu năm 2015); người có quan hệ tình dục khác giới 20,4% (giảm 5,4%  so với 9 tháng đầu năm 2015); phụ nữ mang thai 3,16% (giảm 1,2% so với 9 tháng đầu năm 2015), tù nhân 11,6%; còn lại các đối tượng khác 23,6%.

Dịch tập trung ở nhóm có hành vi nguy cơ cao như: nhóm nghiện chích ma túy, nhóm mại dâm, người mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục. Người nhiễm HIV được phát hiện là phụ nữ có xu hướng tăng. Đáng chú ý, người nhiễm HIV có ở tất cả các thành phần xã hội nông dân, trí thức, học sinh, sinh viên, lao động tự do. Thành phố Yên Bái, huyện Văn Chấn, Yên Bình, Trấn Yên và thị xã Nghĩa Lộ là những địa phương có số người nhiễm HIV/AIDS hiện còn sống cao trong tỉnh.

Nhằm đạt 3 mục tiêu 90 vào năm 2020 (90% người nhiễm HIV được xét nghiệm và biết về tình trạng nhiễm HIV; 90% người biết tình trạng nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV; 90% người điều trị ARV có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế) và giảm thiểu số người lây nhiễm mới HIV/AIDS, thời gian qua, các cấp ủy, chính quyền của tỉnh đã chỉ đạo, triển khai đồng bộ, quyết liệt công tác phòng, chống HIV/AIDS và chỉ đạo Sở Y tế phối hợp với các sở, ban, ngành, đoàn thể đẩy mạnh nhiều giải pháp, trong đó tập trung chủ yếu vào công tác truyền thông thay đổi hành vi phòng, chống lây nhiễm HIV. Những hoạt động như tập huấn, cung cấp kiến thức, kỹ năng phòng chống HIV, tăng cường tư vấn, xét nghiệm, điều trị người nhiễm HIV được chú trọng.

Tỉnh cũng triển khai chương trình điều trị cai nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone, triển khai chương trình phát bao cao su, bơm kim tiêm tại các địa phương và nhiều hoạt động khác...

Các hoạt động nhằm chống phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS được các địa phương, đơn vị thực hiện hiệu quả bằng nhiều hình thức. Một số địa bàn đã thành lập được các câu lạc bộ phòng, chống HIV/AIDS và tệ nạn xã hội, thu hút nhiều người ở các tổ chức, đoàn thể tham gia.

Bên cạnh đó, các hoạt động chăm sóc, hỗ trợ điều trị toàn diện HIV được triển khai đồng bộ. Hiện toàn tỉnh có 12 cơ sở chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS, với 1.430 trường hợp điều trị ARV. Tư vấn xét nghiệm HIV cho hơn 8.302 lượt phụ nữ mang thai.

Đồng thời, điều trị dự phòng lây truyền mẹ con cho 8 phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV dương tính. Đã xét nghiệm HIV tại các phòng tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện cho 20.655 người, 261 người dương tính với HIV. Đặc biệt, triển khai thực hiện hiệu quả hoạt động phòng, chống HIV/AIDS của các dự án và điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone cho hơn một nghìn người nghiện ma túy tham gia điều trị, góp phần giảm thiểu tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS ra cộng đồng.

Bên cạnh kết quả đạt được công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh Yên Bái cũng gặp phải một số khó khăn như: tình hình tội phạm về ma túy và người nghiện ma túy ngày càng diễn biến phức tạp, nhiều người cai nghiện ma túy thành công, song kết quả không bền vững, tỷ lệ tái nghiện cao. Không ít người nhiễm HIV/AIDS chưa chủ động hợp tác với các đơn vị y tế trong chăm sóc sức khỏe do tâm lý sợ bị kỳ thị. Ngoài ra, nguồn kinh phí cho điều trị HIV/AIDS bị cắt giảm... đây là những thách thức trong công tác phòng chống HIV/AIDS...

Cuộc chiến chống đại dịch HIV/AIDS là cuộc chiến bền bỉ, thường xuyên, lâu dài. Và việc thực hiện các giải pháp để duy trì kết quả công tác phòng, chống HIV/AIDS, nhất là việc bảo đảm nguồn lực tài chính cho công tác này trong giai đoạn tới là vấn đề cấp thiết cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và mỗi người dân nhằm hướng tới mục tiêu 90 - 90 - 90 của Chính phủ theo chiến lược đẩy mạnh, mở rộng điều trị để dự phòng bệnh HIV/AIDS.

Từ đầu năm đến nay, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái đã phối hợp với chính quyền các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh Phong trào “Toàn dân tham gia phòng chống HIV/AIDS tại cộng đồng dân cư”, tổ chức tuyên truyền trực tiếp cho nhân dân tại các xã, bản về phòng chống HIV/AIDS, kiến thức dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, không kỳ thị với người nhiễm HIV và bệnh nhân AIDS... Trong 9 tháng năm 2016, Trung tâm đã phối hợp với các ban ngành, các địa phương trong tỉnh truyền thông cho gần 46.624 lượt người, gồm các nhóm: người nghiện chích ma túy, người bán dâm, tiếp viên nhà hàng, người nhiễm HIV/AIDS, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ...

Thu Hiền