Hàng năm, khối lượng công việc tòa đảm nhiệm là tương đối nhiều. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2008, về án hình sự, Tòa đã thụ lý 23 vụ, 44 bị cáo, trong đó đã xét xử 22 vụ, 26 bị cáo, đạt 82,6% tổng số vụ.

Nhiều tội danh có tính chất nguy hiểm, phức tạp như mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma tuý chiếm tới 7 vụ, 7 bị cáo; cố ý gây thương tích 4 vụ, 4 bị cáo; hiếp dâm trẻ em và cướp tài sản 2 vụ, 2 bị cáo. So với cùng kỳ năm 2007, số án hình sự tăng 7 vụ, 24 bị cáo. Toà đã xét xử theo thẩm quyền mới được 7 vụ.

Trong xét xử án hình sự, Toà án nhân dân huyện đã áp dụng đầy đủ và đúng các quy định của pháp luật, không để xảy ra oan sai, tiêu cực hoặc bỏ lọt tội phạm. Chính vì vậy, hầu hết các vụ án hình sự thời gian qua được xét xử đạt chất lượng tốt, đảm bảo luật định. Toà đã áp dụng hình phạt trên nguyên tắc xử lý nghiêm khắc những đối tượng tội phạm có tính chất lưu manh, côn đồ, tái phạm nguy hiểm, cố ý phạm tội và phạm tội đến cùng, hoặc đã được cải tạo giáo dục nhưng ít có kết quả, tội phạm về buôn bán ma tuý, đồng thời xem xét chiếu cố, giảm nhẹ cho những đối tượng mới lần đầu phạm tội, phạm tội có tính chất bột phát, có thân nhân tốt, hoặc sau khi phạm tội đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tự nguyện khắc phục hậu quả.

Qua các vụ án đã xét xử cho thấy, số vụ hình sự xảy ra trên địa bàn chủ yếu liên quan đến các tội danh  như trộm cắp, ma tuý, cố ý gây thương tích. Bị cáo trong các vụ án đều là người địa phương, điều đó cảnh báo trên địa bàn huyện tình hình tội phạm trộm cắp và ma tuý chưa có xu hướng giảm. Do vậy trong áp dụng hình phạt đối với các tội này, Toà án nhân dân huyện đã xử kiên quyết, áp dụng hình phạt cao nhằm tăng cường tính giáo dục, thuyết phục đối với bị cáo và phòng ngừa chung.

Án dân sự, hôn nhân gia đình được Toà giải quyết đạt tỷ lệ cao, mặc dù so với cùng kỳ năm 2007, số án này tăng 17 vụ việc. Trong đó, đã giải quyết 40/60 vụ, việc hôn nhân gia đình, đạt 67%; 12/13 vụ tranh chấp dân sự, đạt 92%. Phần lớn các vụ việc khá phức tạp, giải quyết khó khăn, đặc biệt là các vụ kiện về tranh chấp đất đai.

Nguyên nhân đa số bị đơn gây khó khăn cho nguyên đơn và toà án, bằng cách cố tình vắng mặt không theo giấy triệu tập, cũng không cần đề đạt phản tố, hoặc bỏ đi khỏi địa phương không rõ địa chỉ. Có nhiều đương sự khi khởi kiện không thực hiện đúng thủ tục tố tụng, không cung cấp được tài liệu, chứng cứ hoặc cung cấp không đầy đủ... gây nhiều khó khăn cho việc giải quyết án. Trước những vướng mắc đó, đội ngũ thẩm phán, cán bộ nhân viên Toà án nhân dân huyện Văn Yên đã chủ động nghiên cứu, vận dụng đúng chính sách pháp luật và các quy định của luật định để giải quyết án dân sự.

Với quan điểm cố gắng hoà giải đến mức cao nhất nên công tác hoà giải đã đạt được kết quả đáng mừng. Trong số 29 vụ ly hôn chỉ phải xét xử 8 vụ. Theo đó, quyền tự định đoạt trong quan hệ dân sự của các đương sự đã được Toà án tôn trọng. Tuy nhiên, việc hoà giải đoàn tụ trong án kiện hôn nhân và gia đình mặc dù đã được cố gắng hoà giải đến mức cao nhất nhưng không đạt kết quả.

Do đó chính quyền địa phương, các tổ chức thôn, xóm, trong đó Ban Tư pháp xã cần đặc biệt quan tâm đến công tác hoà giải ở địa phương. Những mâu thuẫn nhỏ, những bất đồng xích mích trong gia đình nếu được hoà giải kịp thời ngay từ cơ sở và nâng cao nhận thức xã hội của các cặp vợ chồng thì chắc chắn sẽ giảm bớt được những khó khăn vướng mắc cho toà án khi xét xử, giải quyết các vụ việc dân sự.          

Huy Văn