Dù đã 74 tuổi nhưng ở bà Quỵ vẫn toát lên hình ảnh của người phụ nữ kiên định, thẳng thắn và ý chí. Tay têm trầu, mắt nhìn xa xăm: “Vậy mà đã 45 năm rồi! Từ ngày ông ấy mất, tôi mới 28 - 29 tuổi,  4 đứa con gái là động lực để tôi vươn lên trong những lúc khó khăn nhất của cuộc đời”.

Sinh ra, lớn lên tại thôn Nà Pó, năm 15 tuổi bà xây dựng gia đình và ở nhà chồng tại thôn Thám Nim, xã Mường Lai. Nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc, năm 1968 chồng bà lên đường nhập ngũ tại chiến trường miền Nam. Hai năm sau, bà nhận được giấy báo tử của ông. Bốn đứa con thơ dại, tuổi lại còn quá trẻ, bà Quỵ không biết mình sẽ phải tiếp tục sống như thế nào. Có những đêm nằm ôm con nghĩ đến chồng mà không khỏi xót xa, thương cho thân phận của mình.

Được sự quan tâm, động viên của gia đình, hàng xóm bà đã lấy lại niềm tin và vươn lên trong cuộc sống. Bước đầu bà theo hợp tác xã làm ruộng, vừa làm ruộng, vừa địu con, xong việc bà tranh thủ trồng rừng, đào ao thả cá, nuôi thêm con lợn, con gà. Đến năm 1975, bà dành dụm làm được ngôi nhà sàn 1 gian, 2 trái rồi chuyển ra ở riêng.

“Tôi chỉ đơn giản nghĩ, con người ta ăn cơm thì con mình ít nhiều được ăn cháo, ăn sắn, miễn sao không đói là được. Mà các con tôi, chúng cũng ngoan, thương mẹ, đã biết bảo ban nhau để tôi đỡ vất vả. Khó khăn nhất của gia đình tôi lúc đó đều là đàn bà con mọn, những việc nặng đòi hỏi sức vóc người đàn ông không có, phải đi nhờ vả và thuê bên ngoài”, bà Qụy cho biết.

 Với bà, dù có khăn đến mấy nhưng phải cho các con được học cái chữ, chỉ có học mới giúp con mình sau này đỡ vất vả. Các con bà đã không phụ công ơn của mẹ đều chăm chỉ học tập. 2 người con được học hết cấp 3, một người đi lao động xuất khẩu ở Liên Xô còn một người thì đi văn hóa văn công. Khi các con đã yên bề gia thất, thì bà ở cùng cô con gái thứ ba.

Anh Hoàng Văn Đài là con rể thứ 3 của bà Qụy cho biết: “Năm 1987, tôi lấy vợ và về ở rể tại đây, bà luôn thương yêu, giúp đỡ con cái, hướng dẫn chúng tôi cách phát triển kinh tế. Đặc biêt, bà luôn coi con cái như nhau, con gái cũng như con rể. Tôi có được như ngày hôm nay là nhờ có bà luôn động viên, giúp đỡ”.

Không chỉ làm tốt vai trò bổn phận của người bà, người mẹ, bà Qụy còn tích cực trong công tác xã hội, ai khó khăn, vất vả bà đều động viên chia sẻ và tạo điều kiện giúp vươn lên trong cuộc sống. Đối với các hội đoàn thể, đặc biệt hội phụ nữ của thôn, của xã bà đều chia sẻ, động viên chị em phải hăng hái, tích cực tham gia phát triển kinh tế, xây dựng các mô hình kinh tế, gia đình vợ chồng con cái hòa thuận.

Trong ngôi nhà sàn khang trang, bốn người con đã đều thành đạt nhưng trong bà vẫn luôn có nỗi lo âu, muộn phiền. “Đến nay gia đình tôi vẫn không biết ông ấy hy sinh ở chiến trường nào, phần mộ nằm ở đâu. Tôi  chỉ có một mong ước trước khi về với tổ tiên sẽ tìm được hài cốt của chồng” bà Quỵ tâm sự.

Trần Ngọc