Mong muốn của người nuôi trồng thuỷ sản

Kế hoạch xây dựng Trại sản xuất giống thuỷ sản Yên Bình bắt nguồn từ nhu cầu thay thế Trại sản xuất giống thuỷ sản Đông Lý tại Km10, huyện Yên Bình. Toàn tỉnh hiện có 24.000 ha diện tích mặt nuớc đang được sử dụng nuôi trồng thuỷ sản. Vì vậy, cùng với Trại cá giống Nghĩa Lộ, Trại sản xuất giống thuỷ sản Đông Lý là nơi cung cấp giống thuỷ sản cho một nhu cầu lớn nuôi trồng thuỷ sản của tỉnh hiện nay.

Năm 2004, việc xây dựng Nhà máy xi măng Yên Bình đã làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất của Trại Đông Lý: 2 ha bị san lấp hoàn toàn và 8ha không đủ lưu lượng nước làm cho việc sản xuất giống thuỷ sản tại đây đã không còn bảo đảm yêu cầu. Xây dựng một trại sản xuất giống thuỷ sản mới để thay thế Trại  Theo Dự án được phê duyệt, Trại Sản xuất giống thuỷ sản Yên Bình được xây dựng trên diện tích gần 3ha với tổng số gồm 29 ao; tổng kinh phí đầu tư trên 9 tỷ đồng. Khi đi vào hoạt động, Trại sẽ sản xuất cá bột, cá hương, cá giống với sản lượng mỗi năm 80 đến 100 triệu con cá bột, 30 đến 40 triệu con cá hương, 15 đến 20 triệu cá giống, cung ứng giống cho khu vực Trấn Yên, Yên Bình, Lục Yên. Theo kế hoạch đặt ra, trong quý II năm 2008 sẽ hoàn thành khâu giải phóng mặt bằng.

Nhưng theo ông Định Ngọc Thường- Chủ tịch Hội đồng bồi thường giải phóng mặt bằng huyện thì khâu giải phóng mặt bằng đã bị chậm tiến độ so với kế hoạch do người dân chưa nhất trí với giá đền bù. Ông Tạ Công Lập - Phó giám đốc Trung tâm Thuỷ sản Yên Bái cho biết: "Việc chậm tiến độ xây dựng Trại sẽ ảnh hưởng đến việc sản xuất, cung ứng giống trên thị trường. Trong phạm vi cung ứng giống, khi chưa thể lấy cá giống từ Trại thì người nuôi trồng thuỷ sản phải lấy giống từ dưới xuôi lên với giá cao hơn và chất lượng cá thấp hơn. Trại được đưa vào sử dụng sớm ngày nào thì thuận lợi cho việc nuôi trồng thuỷ sản của nhiều địa phương ngày đó".

Khi những người nuôi trồng thuỷ sản mong muốn việc xây dựng Trại Sản xuất giống thuỷ sản được thuận buồm xuôi gió theo đúng tiến độ đặt ra thì những người dân trong diện thu hồi đất thôn Hồng Xuân lại đang như “đứng ngồi trên lửa”!

Nỗi niềm người dân thu hồi đất

Trong phạm vi qui hoạch của Dự án, có 26/93 hộ dân thôn Hồng Xuân có diện tích đất phải thu hồi. Ông Đinh Văn Lâm, Trưởng thôn Hồng Xuân cho biết: "Đối với những nông dân như chúng tôi, mất đất sản xuất quả thực sẽ gặp nhiều khó khăn, vì vậy, chúng tôi mong nhận được nhiều sự quan tâm tạo điều kiện của các cấp chính quyền để vơi bớt khó khăn". 

Hiện Hội đồng Bồi thường giải phóng mặt bằng  huyện Yên Bình đã thực hiện áp giá bồi thường đất đai theo đúng Quyết định số 2455/2008/QĐ-UBND ngày 31/12/2007 của UBND tỉnh Yên Bái, theo đó đất nông nghiệp của 26 hộ dân được áp giá đền bù là 18.000đ/m². Tổng số tiền đền bù khoảng trên 750 triệu đồng. Các hộ dân ở đây có ý kiến mong rằng, Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ tái định cư huyện và các cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh đơn giá đền bù cho phù hợp với giá cả thị trường hiện nay. Nếu không điều chỉnh được đơn giá thì đề nghị các cấp có thẩm quyền thu hồi lại một phần đất rừng sản xuất của Lâm trường Yên Bình tại thôn Hồng Xuân giao cho mỗi hộ 1 ha và không nhận tiền bồi thường. Những ý kiến này của người dân đã được UBND huyện Yên Bình trình lên UBND tỉnh xem xét.

Đồng thời, người dân nơi đây cũng cho rằng, việc kết hợp giữa đất trồng lúa và đất rừng để chia tỷ lệ để hỗ trợ sản xuất là không hợp lý với thực tế. Theo qui định, những hộ bị thu hồi 30% đến 50% diện tích đất nông nghiệp bao gồm cả đất rừng và đất trồng lúa thì 50% số nhân khẩu sẽ được hỗ trợ với mức với mức 30kg gạo/nhân khẩu/tháng trong 3 tháng, thu hồi từ 50% đến 70% diện tích được hỗ trợ 70% nhân khẩu, từ 70% trở lên được hỗ trợ 100% nhân khẩu. Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động cũng ở mức tương tự.

Ông Đinh Văn Lâm cho biết: "Thực tế canh tác tại địa phương thì giá trị kinh tế của đất ruộng gấp nhiều lần đất rừng. Đất rừng ở đây được chúng tôi trồng keo là chính. So sánh 1 sào (tức 360m² ruộng) trung bình mỗi năm chúng tôi thu được 4 tạ lúa, với giá 6.000đ/kg như hiện nay thì được 2.400.000 đồng. Trong khi đó với 360m² rừng, chúng tôi trồng được khoảng 50 cây keo và 7 năm tuổi mới được thu hoạch khoảng 5 khối, sẽ được khoảng trên 2.000.000 đồng, như vậy rõ ràng là không bằng một năm trồng lúa. Biết rằng, theo qui định đất nông nghiệp bao gồm cả đất trồng lúa và đất rừng nhưng xét thực tế sử dụng thì giá trị kinh tế có sự chênh nhau nhiều, thiết nghĩ như vậy quả có sự thiệt thòi cho chúng tôi. Trong số 26 hộ dân diện thu hồi thì có 14 hộ bị mất trên 50% diện tích đất trồng lúa nhưng chỉ có 9 hộ thuộc diện được hỗ trợ".

Song, nỗi lo lớn nhất của 26 hộ dân là làm thế nào để cuộc sống của họ sau khi thu hồi đất vẫn ổn định lâu dài. Trước nay, nguồn thu nhập hàng ngày chủ yếu của họ từ hạt thóc, nay đất trồng lúa bị co lại hẳn sẽ gặp nhiều khó khăn. Trong số 14 gia đình phải thu hồi trên 50% diện tích ruộng thì có 2 gia đình thu hồi 100%. Bà Phạm Thị Phúng cho biết: "Gia đình tôi có trên 1000m² ruộng đều trong diện thu hồi, lại không có rừng. Với số tiền đền bù được hơn 18 triệu đồng, tôi không biết làm gì ngoài việc gửi tiết kiệm để duy trì cuộc sống". Hộ ông Lương Minh Hảo cũng phải thu hồi 100% diện tích đất trồng lúa với 1.800m2, hiện gia đình còn 1.800m² vườn tạp nhưng số keo 3 năm tuổi trồng trên đó nay đã bị chết.

Ông Lương Minh Hảo: "Gia đình có 4 nhân khẩu thì 3 trong độ tuổi lao động. Xưa nay, chúng tôi chỉ quen với việc làm ruộng. Nay với số tiền đền bù và hỗ trợ khoảng trên 40 triệu đồng chúng tôi thực sự chưa biết làm gì để bảo đảm, có hiệu quả lâu dài . Hai vợ chồng tôi vẫn mong muốn nhất là có ruộng để làm, vì vậy, dự định duy nhất lúc này là tìm mua một vài sào ruộng, giá hiện nay cũng phải chục triệu đồng/sào nhưng tìm được ruộng để mua cũng không dễ dàng".

Với các hộ còn lại  số ruộng còn cũng không là bao, trong khi diện tích rừng của họ chẳng có nhiều. Theo ông Lâm, có 12/26 hộ gia đình vừa ít rừng vừa ít ruộng, hộ còn lại nhiều ruộng nhất chỉ trên 700m². Đồng thời việc chưa biết sử dụng số tiền đền bù để đầu tư vào việc gì là tình trạng chung của các hộ. Trong khi nhiều hộ lại đang còn nợ ngân hàng, thì việc số tiền đền bù có trong tay có thể được mang đi trả nợ để rồi cũng không còn nhiều vốn làm ăn là điều đã nhìn thấy trước.

Việc giải phóng mặt bằng, xây dựng và đưa vào sử dụng Trại Sản xuất giống thuỷ sản Yên Bình theo đúng tiến độ là điều cần thiết, là một nhu cầu tất yếu. Việc bảo đảm nhu cầu cuộc sống cho người dân đã hy sinh ruộng vườn để phục vụ các công trình của Nhà nước cũng càng khẩn thiết hơn. Vấn đề đặt ra là các cấp chính quyền và Trung tâm Thủy sản Yên Bái cần có sự hỗ trợ, giải pháp thiết thực để tạo việc làm lâu dài cho người dân sau khi thu hồi đất như chuyển giao khoa học kĩ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, hướng nghiệp, dạy nghề hay xuất khẩu lao động...đặc biệt là tư vấn sử dụng hiệu quả nguồn vốn được đền bù để đảm bảo cuộc sống ổn định cho người dân nơi đây.

 Huyền My