Ở Quy Mông, huyện Trấn Yên (Yên Bái), có ngôi đình Cả nổi tiếng linh thiêng thờ Tản Viên Sơn Thánh và bà Nông Thị Cành. Trải qua chiến tranh loạn lạc, thiên nhiên tàn phá, ngôi đình đã xuống cấp. Khi dòng họ Đinh của người Mường từ Thanh Sơn (Phú Thọ) di cư đến đây đã tạo dựng lại và đặt tên làng là Tướng Quân. Quan lại phong kiến không chấp nhận, sợ nuôi mầm phản nghịch và cuối cùng, Quy Mông trở thành tên chính hợp pháp. Cái tên của xã cũng bắt đầu từ đấy. Bây giờ, mảnh đất ven sông Hồng này là nơi chung sống của 1.280 hộ dân thuộc 4 dân tộc Kinh, Mường, Tày và Dao.
 
Trước đây, Quy Mông nghèo lắm, đất rộng mà vẫn trầy trật với cái ăn hàng ngày. Nhưng từ khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, xã được Nhà nước đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng bằng nguồn vốn của các chương trình mục tiêu hỗ trợ vùng miền núi, dân tộc về giao thông, đập thủy lợi, chợ, trường học, trạm y tế và nhất là điện lưới quốc gia. Bộ mặt nông thôn dần thay đổi, trong 12 thôn chỉ còn các thôn 1, 2, 4, 6, 7 thuộc diện vùng ba đặc biệt khó khăn. Đến năm 2009, toàn xã còn 170 hộ nghèo, chiếm 13,1%; 125 hộ cận nghèo, chiếm 9,7% so với tổng số hộ. Vì vậy, tập trung phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo vẫn là mục tiêu hàng đầu được đặt ra.

Tại kỳ họp thứ 13 - Hội đồng nhân dân xã khóa XVIII, các đại biểu đã nghị quyết duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2010 từ 10,5% trở lên; thu nhập bình quân 7 triệu đồng/người/năm.

Đối với cơ cấu kinh tế cũng có sự chuyển dịch, nông - lâm nghiệp chiếm 80%, công nghiệp - xây dựng 6%, dịch vụ 14% để dần phá bỏ thế thuần nông. Thực hiện nghị quyết, UBND xã đã xây dựng kế hoạch và tổ chức hội nghị quân dân chính để triển khai, giao chỉ tiêu cụ thể cho từng thôn. Thường trực HĐND xã cũng tăng cường công tác giám sát nhằm động viên cử tri tích cực tham gia lao động, sản xuất, phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu, kế hoạch. Nhờ đó, vụ đông xuân đã hoàn thành gieo cấy 150 ha lúa nước, trong đó lúa chất lượng cao là 85 ha.

Được Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ đưa tiến bộ khoa học áp dụng trong thâm canh và bảo đảm đúng khung lịch thời vụ, chế độ phân bón, bảo vệ thực vật đã góp phần đưa năng suất đạt gần 5 tấn/ha. Vụ mùa đã hoàn thành gieo cấy 128 ha và phấn đấu sản lượng thóc cả năm đạt khoảng 2.000 tấn.

Nhằm tăng hệ số sử dụng đất và tăng thu nhập đầu người, cây màu các loại đã được phát triển. Kế hoạch đặt ra gieo trồng 150 ha ngô, 50 ha sắn, 25 ha đao riềng cùng gần 50 ha khoai, đậu, lạc. Riêng cây ngô vụ đông phấn đấu 100 ha nên xã đã chỉ đạo cấy 90 ha lúa mùa sớm để kịp thu hoạch, có đất gieo trồng. Như vậy, lương thực của Quy Mông không chỉ đủ cân đối trong xã mà còn dư thừa, trở thành hàng hóa bán ra bên ngoài. Mặt mạnh nữa của Quy Mông là kinh tế đồi rừng đã được phát huy.

Năm 2009, toàn xã có khối lượng sản phẩm khai thác từ rừng trồng lên tới hàng ngàn mét khối, hàng trăm tấn vỏ quế. Sản phẩm của các gia đình lại được tiêu thụ ngay cho các cơ sở chế biến đóng trên địa bàn, giá trị sản phẩm đạt trên tỷ đồng. Năm nay, địa phương ngoài chỉ đạo nhân dân tiếp tục chăm sóc, bảo vệ diện tích rừng hiện có cũng đã chuẩn bị đủ đất và cây giống để trồng mới 36 ha.

Cũng nhằm tăng thu nhập cho các hộ dân, Nghị quyết HĐND xã còn đề ra phát triển đàn gia súc, gia cầm với đàn trâu 950 con, lợn 5.000 con, gia cầm 28.000 con. Bằng các biện pháp chú trọng kiểm soát dịch bệnh, tiêm phòng, vệ sinh chuồng trại nên ngành sản xuất này ngày càng có xu hướng phát triển tốt. Nhiều hộ đã mạnh dạn tham gia các mô hình chăn nuôi lợn nái, lợn thịt với qui mô trang trại như hộ ông Đinh Văn Vịnh, bà Ngô Thị Phượng ở thôn 3. Bước đầu những mô hình này cho thu nhập khá, thu hút nhiều hộ trong và ngoài xã đến thăm quan, học tập.

Ở Quy Mông bây giờ, người ta hay nhắc đến trang trại của hộ ông Phùng Đức Hải, Bùi Thế Phiệt, Đàm Văn Phương... Riêng trang trại trồng rừng của hộ ông Phùng Đức Hải được coi là lớn nhất xã. Trên diện tích hơn 20 ha, ông quy hoạch trồng các loại cây nguyên liệu giấy, quế và một số loại cây ăn quả rồi thả cá, nuôi bò, lợn, ngan, gà, vịt cũng có đầu con từ vài chục đến hàng trăm. Một số hộ còn đầu tư mua máy móc sản xuất nông nghiệp, vận tải, mở xưởng chế biến gỗ, chè, dâu tằm hay liên kết với nhà đầu tư nước ngoài xây dựng cơ sở chế biến tinh dầu quế. Hiện nay, trên địa bàn xã có 1 doanh nghiệp, 1 công ty nước ngoài, 3 cơ sở chế biến gỗ, 1 cơ sở chế biến sản phẩm tre nứa, 1 cơ sở chế biến chè và hàng chục điểm kinh doanh, dịch vụ. Các cơ sở sản xuất không chỉ tạo mối liên kết với nhà nông trong bao tiêu sản phẩm mà còn giải quyết việc làm và thu nhập ổn định cho hàng trăm lao động.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cây trồng, vật nuôi ở Quy Mông đang theo chiều hướng tốt, không chỉ làm giàu cho nhiều hộ dân mà còn góp phần giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo. Trong năm 2010, nghị quyết HĐND xã đề ra giảm 95 hộ nghèo, bằng 12%. Phát huy dân chủ, tăng cường công tác quản lý nhà nước, công tác kiểm tra và giám sát đối với các chương trình kinh tế - xã hội cũng như tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc ngay từ cơ sở, nhất định địa phương sẽ hoàn thành các mục tiêu đề ra.

 T.Q