Vẫn biết trong nông nghiệp thì sản xuất cây vụ đông là vụ sản xuất khó khăn nhất, bởi luôn phải đối mặt với nhiều rủi ro do thời tiết thất thường, nhất là ở một tỉnh miền núi như Yên Bái thường xuyên bị rét đậm, rét hại kéo dài, ở vùng cao vài năm trở lại đây còn xuất hiện băng giá ảnh hưởng lớn đến cây trồng, vật nuôi. Tuy nhiên, bên cạnh những khó khăn thì cũng có nhiều thuận lợi, bởi đây là vụ tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa đa dạng.
Chính vì lẽ đó, nhiều năm nay, sản xuất cây vụ đông ở nhiều xã, nhiều huyện mang lại hiệu quả kinh tế lớn, tăng thu nhập cho người nông dân và góp phần chung vào tăng trưởng toàn ngành nông nghiệp. Năm 2023 là một năm nhiều khó khăn nhưng nông dân trong tỉnh vẫn đưa vào gieo trồng trên 9.700 ha cây vụ đông, sản lượng đạt trên 70.000 tấn, tổng giá trị sản xuất cây vụ đông đạt trên 540 tỷ đồng, giá trị thu nhập trên mỗi héc-ta canh tác trên 50 triệu đồng.
Nhiều địa phương thực hiện tốt phong trào sản xuất cây vụ đông, đưa nhiều loại giống cây mới vào trồng mang lại giá trị cả trăm triệu đồng trên mỗi héc-ta. Thực tế cho thấy, phần lớn sản xuất cây vụ đông trên đất hai vụ lúa bà con đưa cây ngô vào gieo trồng chiếm trên 70% diện tích, còn lại là sản xuất rau màu như cà chua, khoai tây, đậu đỗ.
Huyện Mù Cang Chải có mô hình sản xuất rau cải mầm đá tại xã Nậm Khắt với mức đầu tư 150 triệu đồng/ha, năng suất đạt 30 tấn/ha, bán với giá rau thương phẩm bình quân 20.000 đồng/kg giá trị thu nhập đạt 600 triệu đồng/ha của Hợp tác xã Sản xuất nấm ăn và dược liệu Mù Cang Chải. Sản phẩm của Hợp tác xã đều được tiêu thụ tại các siêu thị lớn tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và các trung tâm thương mại phụ cận.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì trong sản xuất vụ đông những năm qua còn hạn chế, một số người dân đưa vào gieo trồng các loại cây như khoai tây, bí đao… không theo quy hoạch, không liên doanh, liên kết làm tự phát khi thu hoạch sản lượng nhiều; dẫn đến, khó tiêu thụ và điệp khúc "được mùa, rớt giá” lại xảy ra và lại thực hiện "giải cứu” vừa giảm giá trị vừa mất thương hiệu.
Ông Phạm Đình Vinh - Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết: "Từ nhiều năm nay, sản xuất cây vụ đông đã thực sự là một vụ sản xuất chính. Mục tiêu chính là đưa sản xuất vụ đông dần trở thành hàng hóa, nâng cao chất lượng, hiệu quả, sản xuất theo chuỗi giá trị và phát triển bền vững. Để đạt mục tiêu đó, ngoài việc chuẩn bị một cách khoa học, chu đáo từ đất đai, mùa vụ, giống cây trồng, áp dụng, ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất và chủ động liên doanh, liên kết với hợp tác xã, công ty, doanh nghiệp, sản xuất phục vụ tiêu dùng nội tiêu và phục vụ chăn nuôi”.
Tuy vụ đông 2024 - 2025 vẫn chưa đến nhưng để có một vụ sản xuất an toàn, hiệu quả, bền vững, ngay từ bây giờ, các địa phương, bà con nông dân cần tích cực, chủ động chăm sóc tốt diện tích lúa mùa. Khi lúa chín, tranh thủ thời tiết thuận lợi, lúa chín đến đâu thu hoach ngay đến đó để giải phóng đất cho sản xuất vụ đông. Ngành nông nghiệp, các huyện, thị, thành phố phải xây dựng kế hoạch, quy hoạch, định hướng trong sản xuất xem vùng nào trồng cây gì, sản xuất cây con gì đáp ứng nhu cầu thị trường. Các đơn vị cung ứng giống cũng cần chủ động nguồn đảm bảo chất lượng cho bà con nông dân.
Các hợp tác xã, tổ hợp tác cần phát huy vai trò trụ đỡ, bạn đồng hành của nhà nông chủ động tìm kiếm thị trường, liên doanh, liên kết ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Sản xuất cây vụ đông không chỉ có trồng ngô lấy quả mà có thể sản xuất ngô bao tử, ngô nếp phục nhu cầu người tiêu dùng.
Một vài năm nay, các địa phương như: Tuyên Quang, Lào Cai, Phú Thọ… đang sản xuất khá thành công ngô sinh khối phục vụ cho các doanh nghiệp chăn nuôi mang lại hiệu quả rất cao, ít chi phí cũng như công đầu tư chăm sóc cũng đáng để Yên Bái nghiên cứu học hỏi. Trong sản xuất cây vụ đông, nông dân có thể đưa rất nhiều cây trồng, nhất là các loại rau màu vào sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất phải theo tín hiệu của thị trường để tránh cung vượt cầu. Bên cạnh đó, tỉnh cũng cần có những cơ chế, chính sách phù hợp hỗ trợ cho người dân trong sản xuất cây vụ đông, nhất là những loại cây trồng mới, ứng dụng công nghệ cao vào gieo trồng như làm nhà lưới, nhà màng…
Quy hoạch tốt, định hướng tốt, chủ động tốt và sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành cùng sự nỗ lực của bà con nông dân, chắc chắn, Yên Bái sẽ có một vụ đông thắng lợi từ diện tích, năng suất và giá trị.
Thanh Phúc
