Quỹ bình ổn xăng dầu vừa được thành lập và có quy chế hoạt động sau 2 năm tích cực chuẩn bị. Giống như tên gọi, quỹ này  được coi là công cụ để chặn những cú sốc về giá đối với mặt hàng xăng dầu tại thị trường trong nước. Tuy vậy, hiện nay, giá xăng dầu thế giới đang nóng lên, doanh nghiệp (DN) nhập khẩu đang nhấp nhổm tăng giá nhưng quỹ vẫn chưa phát huy tác dụng.

Chưa thể hoạt động vì chưa có đầu vào

Theo quy định của Bộ Tài chính, các mặt hàng phải trích lập quỹ bình ổn gồm xăng, dầu diesel, dầu ma-zút và dầu hỏa. Mức trích lập là 500 đồng/lít, được tính dồn theo khối lượng xăng dầu thực tế đã bán trong một tháng hoặc trong năm của mỗi DN.

Số tiền thu được của quỹ sẽ được sử dụng vào mục đích bình ổn giá bán lẻ trong nước khi giá thế giới biến động tăng giảm bất thường. Nếu giá xăng dầu thế giới giảm mạnh, DN lãi trên 500 đồng/lít xăng thì phải chủ động giảm giá bán lẻ trong nước với mức giảm không hạn chế.

Còn khi giá thế giới tăng mạnh và DN bị lỗ, khoản tiền lỗ này sẽ được trích từ quỹ bình ổn giá để bù cho DN. Trường hợp giá tiếp tục tăng mạnh, khoản bù lỗ vượt quá sức chịu đựng của quỹ, DN được điều chỉnh giá bán nhưng mỗi lần tăng giá không quá 500 đồng/lít.

Theo tính toán, mỗi tháng VN cần nhập khẩu và tiêu thụ hơn một triệu tấn xăng dầu. Nếu việc trích lập quỹ được thực hiện đúng quy định thì quỹ này đã có hàng trăm tỉ đồng để sẵn sàng giúp bình ổn giá. Thế nhưng trong tháng 4, liên bộ Tài chính, Công Thương đã phải nhiều lần chấp thuận cho DN nhập khẩu tăng giá xăng bởi chưa thể vận hành cơ chế bình ổn giá bằng quỹ.

Người tiêu dùng bị thiệt nếu DN sử dụng sai

Theo TS Vũ Đình Ánh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả, việc ra đời quỹ bình ổn xăng dầu là rất cần thiết. Quy định mỗi lần tăng giá không quá 500 đồng/lít là đúng hướng với mục tiêu không tạo ra những cú sốc về giá cho thị trường song cần phải quy định về tần suất các đợt điều chỉnh.

Chẳng hạn một tháng chỉ được điều chỉnh tối đa bao nhiêu lần, nếu mỗi tuần tăng giá một lần thì DN và người sử dụng sẽ bị tạo áp lực.

Việc tạm dừng trích lập quỹ do giá thế giới cao hiện nay là một cách tránh gây áp lực tăng giá nhưng phải tính đến khả năng nếu giá thế giới cứ tiếp tục tăng, giá trong nước “nín” không được sẽ rơi vào tình thế khó xử: Tăng giá bán thì mâu thuẫn với chủ trương kích cầu; còn thực hiện trích lập quỹ ngay để tung tiền ra bình ổn giá cũng khó vì bây giờ không thu, lúc giá cao hơn lại thu sẽ tạo thành gánh nặng cho DN.

Theo ý kiến của một số chuyên gia, đây là số tiền thu của người dân nhưng DN lại là người nắm giữ. Nếu kiểm soát không tốt, rất có thể DN sẵn tiền đem sử dụng sai mục đích, khiến người tiêu dùng bị thiệt.

(Theo NLĐ)