Chỉ trong thời gian ngắn từ 25/2-7/3/2010, tại xã Nậm Có đã xảy ra 8 vụ cháy rừng nghiêm trọng và đến nay vẫn chưa được các ngành chức năng liên quan xác định nguyên nhân. Theo phản ánh của người dân, 8 vụ cháy trên đều không nằm trong khu vực có nương sản xuất. Các vụ cháy đều về đêm và rất có thể do người dân cố ý đốt. Đây thực sự là vấn đề đáng lo ngại, nếu không được ngăn chặn và làm rõ sẽ tiếp tục đe dọa những cánh rừng còn lại.

Trong vòng 5 năm trở lại đây, Nậm Có năm nào cũng xảy ra cháy rừng. Lâu nay, các báo cáo của kiểm lâm phần lớn đều cho biết nguyên nhân dẫn đến cháy rừng là do bất cẩn của người dân trong việc đốt nương hoặc không xác định được nguyên nhân. Số ít xác định được nguyên nhân, do cố ý đốt thì  chỉ dừng lại ở lập biên bản để đó, không bị xử lý.

Ông Trần Đình Thế - cán bộ kiểm lâm phụ trách xã Nậm Có: Với 7.500 ha rừng tự nhiên mà chỉ có một cán bộ kiểm lâm địa bàn thì rất khó khăn cho công tác quản lý bảo vệ rừng. Mặt khác, trình độ nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế, mặc dù được tuyên truyền nhưng ý thức của một bộ phận người dân rất kém. Bức xúc nhất là hiện tượng khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép. Các đối tượng hoạt động về đêm, không đi theo đường chính mà luồn rừng, chạy qua các cánh đồng, do vậy rất khó ngăn chặn. Ông Hàng A Sa - Bí thư Đảng uỷ xã Nậm Có: Các vụ cháy rừng ở Nậm Có trong năm 2010, đều có dấu hiệu của việc cố ý đốt. Tuy nhiên, các vụ việc đến nay vẫn chưa được các cơ quan chức năng làm rõ và xử lý. Cần phải xử lý nghiêm đối tượng để răn đe, kết hợp với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia quản lý bảo vệ, gắn lợi ích kinh tế của người dân với rừng, như  vậy mới mang lại hiệu quả. Ông Tráng A Sứ ở bản Lùng Cúng: Lửa cháy vào cả khu vực rừng trồng phòng hộ, vào diện tích người dân được giao trồng và bảo vệ, có người có ý đốt thôi chứ làm sao mà tự dưng cháy được? Mình biết, cháy rừng ảnh hưởng rất xấu đến môi trường. Ngoài ra, Nhà nước còn phải đầu tư để trồng lại rất tốn kém tiền của. Với những trường hợp cố ý gây cháy rừng, cần phải được xử lý thích đáng để răn đe.

Qua tiếp cận cơ sở, chúng tôi nhận thấy, diễn biến các vụ cháy ở đây có nhiều dấu hiệu bất thường. Vụ cháy đầu tiên hôm 25/2 thì trước đó vào buổi chiều, lực lượng kiểm lâm Trạm Kiểm lâm Khau Phạ (Mù Cang Chải), đã lập biên bản tịch thu, giữ 2 xe máy và 2 đầu gỗ pơ mu của 2 chú cháu Tráng A Mua ở bản Thào A Chải. “Mình biết mình sai, nhưng tại sao có 2 người Thái vác gỗ đi trước thì kiểm lâm bỏ qua, còn mình thì bắt? Như thế là không công bằng”- Mua bức xúc. Sự việc diễn ra vào buổi chiều thì đến đêm rừng bốc cháy.

Anh Trần Đình Thế - cán bộ kiểm lâm phụ trách xã Nậm Có cho rằng, đây chỉ là ngẫu nhiên trùng hợp, nhưng có thực sự trùng hợp đến thế? Tráng A Sứ ở bản Lùng Cúng cho biết: “Rừng không phải tự nhiên mà cháy được, chúng nó đốt đấy! Chắc tại mấy ông kiểm lâm bắt gỗ của nó, nó tức không làm gì được thì đốt rừng?”.

Sùng A Lù ở bản Thào A Chải bức xúc: “Khu rừng trồng phòng hộ 4 năm tuổi mình được Nhà nước giao quản lý bảo vệ, bị cháy rụi. Rừng mình được giao bảo vệ, cháy mình phải chịu trách nhiệm, nhưng mà có người cố ý đốt thì làm sao ngăn được?”.

Bí thư Đảng uỷ xã - Hàng A Sa cho biết: “Diện tích nương rẫy ở xã hàng năm chỉ dao động trong 110 ha và 8 vụ cháy rừng gần đây đều không thuộc khu vực sản xuất nương rẫy. Diễn biến của các vụ cháy rất bất thường, xảy ra về đêm, cháy nhiều điểm cùng lúc. Cụ thể như vụ cháy ở bản Thào A Chải, bà con đang dập lửa ở mé bên này thì bỗng dưng mé bên kia bốc cháy to hơn. Có thể là đối tượng thấy đốt bên này chưa được nên tìm khu vực khác dễ cháy đốt tiếp?”.

Năm 2006, năm có diện tích rừng bị cháy nghiêm trọng nhất thì lực lượng chức năng đã phát hiện ra một thủ phạm cố ý đốt là Trang Thì Dủ ở bản Tà Ghênh. Tuy nhiên, đối tượng này chỉ bị lập biên bản, không được xử lý thích đáng. Chính quyền xã Nậm Có cho rằng, chính vì chưa có vụ việc nào được xử lý, răn đe mà các phần tử xấu cho rằng, nếu đốt rừng cũng không làm sao cả! Với việc xử lý không cương quyết của cơ quan chức năng cùng với nhận thức hạn chế của một bộ phận người dân thì những cánh rừng ở Nậm Có sẽ còn bị đe doạ nghiêm trọng. Vậy cần làm rõ nguyên nhân và kiên quyết sử lý nghiêm khắc, rừng Mù Cang Chải mới không bị cháy. 

 Anh Dũng