Để bảo đảm năng suất lúa vụ xuân, cùng với nhiều giải pháp chống hạn cho lúa, ngay từ đầu vụ, huyện Văn Yên đã có kế hoạch chuyển diện tích hạn nặng không thể chủ động được nước tưới sang trồng các loại rau màu khác. Tuy nhiên, đến cuối tháng 3, thời tiết vẫn đang diễn biến phức tạp, khiến người nông dân gặp rất nhiều khó khăn trong việc bảo vệ những diện tích lúa đang trong giai đoạn sinh trưởng và đẻ nhánh.

Vụ đông xuân 2009-2010, huyện Văn Yên đưa vào gieo cấy 2.650 ha, trong đó có 80 ha phải thực hiện các biện pháp hỗ trợ bơm, tát để cấy lúa. Hiện nay, toàn huyện có 540 ha có khả năng thiếu nước, trong đó 125 ha đang phải thực hiện các biện pháp chống hạn như: tận dụng các nguồn nước ở hồ, ao, sông, suối, khe, rạch... Tình trạng thiếu nước này không chỉ làm cho cây lúa sinh trưởng phát triển chậm, đẻ nhánh kém mà còn tạo môi trường thuận lợi cho các loại sâu bệnh hại lúa phát sinh. Trước tình trạng khô hạn hiện nay thì nguồn thu nhập chính cho người nông dân đang bị đe dọa. Vụ lúa xuân năm nay, gia đình bà Hoàng Thị Mão ở xã Đại Phác cấy được 8 sào lúa nhưng có 7 sào bị khô hạn nặng. Bà Mão cho biết thêm: “Mặc dù gia đình bỏ hết công sức ra, thuê, mượn máy bơm để bơm nước vào ruộng cứu  lúa nhưng làm không xuể vì diện tích hạn quá lớn, nước bơm vào đến đâu ngấm sạch đến đấy mà mặt ruộng vẫn nứt nẻ như vậy”.

Trong điều kiện thời tiết khô hạn kéo dài như hiện nay thì diện tích lúa bị hạn có thể tăng lên do các hồ chứa nhỏ ở các địa phương đều đã cạn nước. Nguồn nước tự nhiên chảy từ các khe suối ở các xã như: Tân Hợp, Đông Cuông, Lâm Giang, Châu Quế Hạ, Mậu Đông... trước đây vẫn phục vụ tưới tiêu cho đồng ruộng cũng đã cạn kiệt. Các hồ chứa lớn như Khe Rứa, Khe Lợ thuộc xã Yên Phú và Khe Vải, xã Xuân Ái lượng nước còn không đáng kể. Yên Phú là một trong 3 xã nằm trong vựa lúa Đại-Phú-An, hiện nay toàn xã có trên 30% diện tích lúa  xuân bị hạn và có khả năng bị hạn. Để cứu lúa, nhiều hộ đã phải trả 70.000 đồng/giờ thuê các tầu khai thác cát bơm nước từ ngòi Thia về các tuyến mương chính.

Ngoài ra, xã còn huy động 150 công lao động của nhân dân đào 100 mét mương dẫn từ nơi có nước về các cánh đồng khô hạn để tưới cho lúa ở các thôn 4, 5, 6 và thôn 13. Các ngành, đoàn thể và nhân dân trong xã đều tham gia vào công tác chống hạn nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do hạn hán gây ra. Hiện nay, việc chống hạn đã được Đảng bộ, chính quyền địa phương coi là nhiệm vụ cấp bách phải có sự chỉ đạo sát sao, đặc biệt đối với việc thực hiện các biện pháp quản lý sử dụng và khai thác các công trình thủy lợi phục vụ sản xuất vụ xuân bảo đảm nguồn an ninh lương thực.  Nhờ áp dụng các biện pháp từ thủ công như tát đến sử dụng các loại máy bơm để đưa nước vào ruộng... đến nay cơ bản huyện Văn Yên đã giải quyết được lượng nước cho chăm sóc lúa. Tuy nhiên, theo dự báo đến cuối tháng 4 mới có mưa thì vấn đề chống hạn trên địa bàn huyện gặp nhiều khó khăn.

Thực hiện sự chỉ đạo của huyện, các địa phương trên địa bàn đã nhanh chóng triển khai kế hoạch chống hạn đến các cơ sở, các ban, ngành, đoàn thể, các địa phương đều tập trung huy động máy bơm trong dân lấy nước từ các ao hồ, bể chứa nhỏ để phục vụ tưới tiêu cho diện tích bị hạn và một số diện tích đang có khả năng bị hạn. Đại Phác là xã thuộc vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn trên địa bàn huyện, hiện nay đang có diện tích bị hạn và có khả năng hạn cao, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện phối hợp với Công ty TNHH Đại Lợi huy động 2 máy bơm loại 20 mã lực và một máy bơm điện công suất 450m3/giờ thực hiện bơm nước từ sông Hồng, ngòi Thia và từ các suối ao hồ lên các mương để bà con tát nước vào ruộng.

Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia, do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino nên hạn hán sẽ còn kéo dài trong những ngày tới, gây khó khăn không nhỏ cho sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Không chỉ vụ xuân năm 2010 này mà ngay cả vụ hè thu năm 2010, cũng có khả năng bị tác động lớn. Do vậy, việc làm tốt công tác chống hạn cho vụ xuân; dự trữ nguồn nước sẽ chủ động cho cả sản xuất vụ mùa; xây dựng kế hoạch bảo đảm sản xuất một cách hợp lý. Với những phương án và kế hoạch khắc phục hạn hán đang được tiến hành, cùng với sự vào cuộc của các cấp các ngành từ huyện đến cơ sở, sự nỗ lực của nông dân trong toàn huyện, công tác chống hạn đang được Văn Yên thực hiện với sự chủ động cao nhất, từng bước hạn chế những khó khăn trước mắt để bảo đảm cho cây lúa sinh trưởng và phát triển tốt, góp phần đảm bảo an ninh lương thực địa phương.

Hồng Duyên