Thông qua Dự án ĐTĐ được triển khai từ cuối năm 2009, Yên Bái đã điều tra sàng lọc tại 6/9 huyện, thị, thành phố trong tỉnh với 3.512 lượt người khám, đã phát hiện 234 người mắc ĐTĐ và 843 người đang trong giai đoạn tiền ĐTĐ. Từ đầu năm 2013 đến nay, Bệnh viện Nội tiết tỉnh đã điều trị cho trên 10 nghìn lượt bệnh nhân ĐTĐ, trong đó, ngoại trú 9.961 lượt, nội trú 410 lượt bệnh nhân.

Yên Bái là tỉnh miền núi nghèo, tốc độ phát triển kinh tế, đô thị hoá diễn ra không đồng đều nên bệnh ĐTĐ chủ yếu tập trung ở vùng thấp, nơi thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố. Yếu tố gia đình (dòng dõi huyết thống) có huyết áp cao, phụ nữ sinh con nặng trên 4kg, mỡ máu, béo phì... thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh ĐTĐ.

Ngoài ra, còn có các nguy cơ trung gian như người ở tuổi trên 40 trở lên, ăn nhiều mỡ và thích ăn các loại thực phẩm có nhiều mỡ, thích ăn các thực phẩm có vị ngọt như đường, sữa, bánh, kẹo, làm công việc hành chính nhẹ nhàng, ít hoạt động thể lực, nghiện và uống quá nhiều ruợu, hút thuốc lá hàng ngày...

ĐTĐ là căn bệnh rối loạn chuyển hoá Carbonhydrat, gây tăng đường huyết mãn tính do thiếu hụt Insulin hoặc hoạt động của Insulin ở mức độ khác nhau dẫn đến tăng đường máu gây nhiều biến chứng cấp tính và mãn tính.

Bệnh ĐTĐ được phân làm 2 loại type 1 và type 2. Bệnh ĐTĐ type 1 chiếm khoảng 1 đến 2% bệnh nhân ĐTĐ. Những người mắc ĐTĐ type 1 thường gặp ở người trẻ với những triệu chứng rõ ràng, bắt buộc phải điều trị bằng thuốc Insulin. Bệnh ĐTĐ type 2 là bệnh di truyền đa gene thường gặp nhất chiếm trên 95% những người mắc ĐTĐ.

Những người bị bệnh có độ tuổi chủ yếu trên 30 trở lên. Bệnh có sự tác động qua lại giữa yếu tố gene và yếu tố môi trường như thói quen ăn uống, vận động thể lực. Triệu chứng không rõ ràng, liên tục, có thể vài tháng, vài năm tùy thuộc vào quá trình phát hiện ra bệnh… Biểu hiện của type 1 và 2 tương đối giống nhau như: ăn nhiều hơn, uống nước nhiều, giảm cân nhanh và đi tiểu nhiều…

Chi phí cho phòng và điều trị bệnh ĐTĐ rất lớn, bình quân từ 400 đến 500 nghìn đồng/người/tháng, việc phát hiện và quản lý sớm bệnh ĐTĐ trong cộng đồng là rất cần thiết trên phương diện kinh tế cũng như như sức khoẻ của người dân Yên Bái. Hiện nay, tại Bệnh viện Nội tiết tỉnh khi xét nghiệm bệnh nhân ĐTĐ có nhiều tiêu chuẩn như: đo lượng đường trong máu lúc đói (sau ăn tối thiểu từ 8 giờ đồng hồ trở lên), bệnh nhân được xét nghiệm nếu có lượng đường lớn hơn hoặc bằng 7 mmol/l là mắc bệnh ĐTĐ. Hoặc biện pháp dung nạp đường máu sau 2 giờ khi uống 75g đường rồi làm xét nghiệm lại lượng đường trong máu, nếu lớn hơn hoặc bằng 11,1 mmol/l là ĐTĐ, còn từ 7,5 đến dưới 11 mmol/l là biểu hiện của tiền ĐTĐ.

Việc khám sàng lọc cho các đối tượng có nguy cơ là cần thiết, giúp phát hiện sớm bệnh nhân ĐTĐ có kế hoạch điều trị ngăn ngừa các biến chứng, đồng thời giúp những người có nguy cơ biết để phòng và điều trị giảm tỷ lệ mắc bệnh. Bệnh ĐTĐ type 2 hoàn toàn có thể phòng và quản lý được. Những người mang yếu tố nguy cơ nếu được điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc chế độ ăn uống tập luyện phù hợp, thay đổi lối sống có khả năng tránh được bệnh ĐTĐ. Người bị ĐTĐ nếu được quản lý, điều trị tốt có chế độ ăn uống, luyện tập phù hợp sẽ làm giảm hoặc làm chậm sự biến chứng của bệnh gây ra.

Theo Bệnh viện Nội tiết tỉnh, hiện nay, 60% trường hợp bị ĐTĐ nhưng không biết mình bị bệnh. Đây là thực trạng đáng báo động về nguy cơ người bị ĐTĐ ngày một tăng tại Yên Bái. Để người dân hiểu hơn về bệnh ĐTĐ và có các biện pháp bảo vệ hơn nữa sức khỏe của mình, thời gian tới, Yên Bái cần tăng cường đào tạo và củng cố mạng lưới chuyên khoa tuyến cơ sở, phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng làm tốt công tác truyền thông nhằm giảm các yếu tố nguy cơ cao gây bệnh, đồng thời khám, quản lý và điều trị cho những người đã được phát hiện, giảm tỷ lệ người bệnh không được phát hiện trong cộng đồng, theo dõi và điều trị có hệ thống cho người mắc bệnh đã phát hiện theo phác đồ của Bộ Y tế, xây dựng triển khai và duy trì mô hình quản lý bệnh ĐTĐ trên phạm vi toàn tỉnh...

Ngọc Sơn