Trong hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước, công tác tiếp dân thực sự là cầu nối hiệu quả nhất để người đứng đầu chính quyền, cán bộ Nhà nước gần dân, sát dân và hiểu dân hơn. Thông qua tiếp dân, cán bộ lãnh đạo có thể nắm bắt tâm tư, nguyện vọng cũng như những băn khoăn, trăn trở của nhân dân để đề ra những quyết sách đúng đắn hợp lòng dân, củng cố thêm niềm tin vững chắc trong nhân dân, góp phần nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền Nhà nước ở địa phương.

Thực trạng công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo

Trên địa bàn cả nước nói chung và tỉnh Yên Bái nói riêng, với chức năng là cơ quan tham mưu giúp thủ trưởng cơ quan cùng cấp trong công tác quản lý Nhà nước về khiếu nại, tố cáo (KNTC), những năm qua, hệ thống thanh tra toàn tỉnh đã làm tốt công tác tham mưu giải quyết các vụ việc KNTC thuộc thẩm quyền của UBND các cấp, kịp thời tham mưu, ban hành các văn bản chỉ đạo, quản lý về công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC trên địa bàn toàn tỉnh.

Theo đó, Thanh tra tỉnh thường xuyên đôn đốc, hướng dẫn các cấp, các ngành trong tỉnh thực hiện việc tiếp dân, giải quyết KNTC. Đồng thời, phối hợp với các ngành chức năng và UBND các huyện, thị, thành phố tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về KNTC, xây dựng dự thảo báo cáo thường xuyên và đột xuất về công tác giải quyết KNTC theo yêu cầu của tỉnh và cơ quan Trung ương.

Năm 2013, các ngành, các cấp toàn tỉnh đã thực hiện tiếp 1.438 lượt công dân đến trụ sở các cơ quan Nhà nước thực hiện quyền KNTC, kiến nghị, phản ánh. Trong đó, tiếp thường xuyên 1.060 lượt, tiếp định kỳ và đột xuất của lãnh đạo 378 lượt với tổng số gần 680 vụ việc (số việc cũ 214 vụ, số việc mới phát sinh là 465 vụ). Toàn tỉnh có 18 đoàn đông người, tập trung ở thành phố Yên Bái 4 đoàn (30 người), huyện Yên Bình 4 đoàn (25 người), huyện Lục Yên 6 đoàn (48 người) UBND tỉnh có 4 đoàn (52 người)...

Hầu hết các vụ việc đều tập trung vào những nội dung chủ yếu như: đề nghị giải quyết về đất đai, giao đất, giao rừng, công tác đền bù và giải phóng mặt bằng... Song, công tác tiếp dân đã được thực hiện đúng quy định, đảm bảo tính công khai, dân chủ và nghiêm túc. Số vụ việc KNTC đông người, vượt cấp được các cấp, các ngành trong tỉnh quan tâm phối hợp giải quyết kịp thời, không để xảy ra "điểm nóng" về khiếu kiện. Trong năm 2013, toàn tỉnh tiến hành thanh tra 159 cuộc.

Đến nay, đã kết thúc 152 cuộc, phát hiện 177 đơn vị có vi phạm, xử lý thu hồi cho Nhà nước trên 18,1 tỷ đồng và hơn 610.228m2 đất. Riêng trong quý I/2014, các ngành, các cấp trong tỉnh đã tiếp 387 lượt công dân đến trụ sở các cơ quan Nhà nước thực hiện quyền KNTC, kiến nghị, phản ánh. Trong đó: số vụ việc cũ 115 vụ, số vụ mới phát sinh 86 vụ.

Toàn tỉnh có 3 đoàn đông người tập trung (ở Sở Tài nguyên và Môi trường 2 đoàn 12 người, tại trụ sở tiếp dân của UBND tỉnh 1 đoàn 7 người) với các nội dung về đất đai, giải phóng mặt bằng, công tác đền bù và giao đất, giao rừng... Qua tiếp dân có 75/105 vụ việc đã được các cấp, các ngành giải quyết, trong đó có 56 vụ việc đã có quyết định giải quyết, 1 vụ việc đã có bản án của tòa án.

Nghiêm túc triển khai nghị quyết của Quốc hội, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị cùng tham gia giải quyết các vụ việc KNTC trong thời gian qua đã góp phần làm chuyển biến nhận thức và nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Cụ thể, tỉnh Yên Bái đã xây dựng, hoàn thiện thể chế và tuyên truyền, phổ biến pháp luật về KNTC.

Đặc biệt, từ khi Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo năm 2011 có hiệu lực thi hành, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành mới 4 văn bản quy định về chế độ tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết KNTC trên địa bàn toàn tỉnh gồm: Chỉ thị số 17/2012/CT-UBND về tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước trong công tác giải quyết KNTC trên địa bàn tỉnh Yên Bái, Quyết định số 14/2013/QĐ-UBND về ban hành quy chế gặp gỡ đối thoại trong giải quyết khiếu nại, Nghị quyết số 28/2012/NQ-HĐND của HĐND tỉnh quy định về mức chi bồi dưỡng đối với cán bộ công chức làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư KNTC, kiến nghị, phản ánh trên địa bàn tỉnh..., các cấp, các ngành trong tỉnh cũng ban hành mới 16 văn bản hướng dẫn, chỉ đạo về công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết KNTC.

Ngoài ra, toàn tỉnh còn tổ chức 16 lớp tập huấn tuyên truyền về KNTC cho 1.877 người. Trong đó: cấp tỉnh tổ chức 10 lớp với 1.168 người, cấp huyện tổ chức 6 lớp cho 709 người tham gia. Quý I/2014, tỉnh cũng tổ chức triển khai, hướng dẫn thực hiện Thông tư số 03/2013/TT-TTCP  của Thanh tra Chính phủ quy định về chế độ báo cáo công tác thanh tra, giải quyết KNTC và phòng chống tham nhũng cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, tiếp công dân và giải quyết KNTC của tỉnh.

Nền móng cho một chính quyền vững mạnh

Nếu việc tiếp công dân là thể hiện bản chất của Nhà nước ta - Nhà nước của dân, do dân và vì dân thì giải quyết KNTC của dân chính là đầu mối thông tin về tệ quan liêu, tham nhũng tại cơ sở mà người dân muốn phản ánh lên chính quyền các cấp. Hiện nay, công tác tiếp dân nhiều nơi đạt hiệu quả cao là do chính quyền các cấp đã bám sát công việc, đã đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích cá nhân.

Thực hiện Nghị quyết số 39 của Quốc hội, Quyết định số 858 và Chỉ thị số 14 của Thủ tướng Chính phủ, công tác tiếp dân của Yên Bái đã từng bước đi vào nề nếp, giải quyết KNTC được tập trung, các vụ việc phức tạp kéo dài cơ bản đã được giải quyết, đáp ứng quyền lợi chính đáng của công dân. Song, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác tiếp dân và giải quyết KNTC của tỉnh cần nhiều hơn những hội nghị để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, nhất là kinh nghiệm giải quyết những vụ khiếu kiện đông người để tìm những giải pháp phù hợp.

Đối với những vướng mắc liên quan đến quy chế tiếp dân, đòi hỏi các cơ quan quản lý trực tiếp phải có biện pháp cụ thể, khả thi để tháo gỡ kịp thời, tạo sự thống nhất cao trong công tác triển khai thực hiện và sự phối hợp hỗ trợ nhau giữa các cấp, các ngành, các đơn vị trong hệ thống chính trị cơ sở.

Với các vấn đề liên quan đến cơ chế chính sách, đặc biệt là chính sách về đất đai (chiếm gần 80% số vụ khiếu kiện) thì UBND tỉnh, Sở Tài nguyên - Môi trường và các cấp chính quyền địa phương cần xem xét chỉ đạo, có phương án cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao đất giao rừng và đền bù giải phóng mặt bằng. Ngành thanh tra từ tỉnh tới cơ sở cần tăng cường công tác thanh tra trách nhiệm thực hiện Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đối với người đứng đầu các cấp, đặc biệt là cấp xã là nhiệm vụ không thể tách rời trong nâng cao trách nhiệm, hiệu quả trong công tác giải quyết KNTC của công dân, giúp chính quyền các cấp chấn chỉnh kịp thời những tồn tại, yếu kém trong quá trình giải quyết KNTC của công dân.

Đặc biệt, các cấp, các ngành cần quan tâm bồi dưỡng và nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ làm công tác tiếp dân. Bởi thực tế của Yên Bái cũng như một số địa phương trong cả nước, đã có những phần tử quá khích lợi dụng các buổi tiếp dân để gây rối trật tự công cộng, hoặc có những công dân đưa ra những đòi hỏi quá đáng, phi lý... đẩy cán bộ tiếp dân vào thế bị động, lúng túng, tạo cơ hội cho các phần tử xấu "có đất" nói xấu chính quyền, xuyên tạc, bóp méo sự thật, tung tin thất thiệt, gây mất lòng tin của người dân đối với chính quyền, làm mất trật tự an ninh xã hội. Vì thế cũng cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng tiếp công dân với cơ quan dân vận, công an, tránh tình trạng người khiếu kiện đến gây mất trật tự, lăng mạ cán bộ tại các trụ sở cơ quan công quyền của Nhà nước.

Đó cũng là những điều kiện cơ bản, quan trọng góp phần thực hiện tốt hơn nhiệm vụ tiếp công dân và giải quyết KNTC của các cấp chính quyền trong tỉnh khi Luật Tiếp công dân sẽ chính thức có hiệu lực và đi vào thực hiện kể từ ngày 1/7/2014.

Thanh Hương