Trong đó, lấy phong trào xây dựng mô hình thôn, xã không có người sinh con thứ 3 trở lên làm mục tiêu giảm sinh, giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên. Thực hiện văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh về xây dựng "Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên", Trung tâm DS-KHHGĐ huyện đã tham mưu với Huyện ủy, UBND huyện chỉ đạo, triển khai xây dựng mô hình điểm.

Với sự vào cuộc tích cực của các ban, ngành, đoàn thể từ huyện đến cơ sở, công tác truyền thông, vận động, thu thập thông tin về DS-KHHGĐ đã mang lại hiệu quả rõ rệt. phong trào xây dựng “Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên” ngày càng thu hút sự quan tâm của các xã từ vùng thấp tới vùng cao trong huyện, đặc biệt đối với các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ là người dân tộc thiểu số. 

Thực tế trong thời gian qua, mặc dù công tác dân số có nhiều biến động nhưng mô hình “Thôn không sinh con thứ 3 trở lên” ở Văn Yên vẫn được duy trì và nhân rộng. Hiện nay, cả 27/27 xã, thị trấn trong huyện xây dựng mô hình này. Nhiều thôn đã duy trì 5 năm liền không có người sinh con thứ 3 trở lên như: thôn Tân Lập (xã Lang Thíp), thôn 3 (xã Lâm Giang), thôn Cầu A (xã Mậu Đông), thôn Cầu Cao, thôn Khe Măng, thôn Trái Hút (xã An Bình), thôn Mầu (thị trấn Mậu A), thôn Phố Nhoi (xã Yên Hưng), thôn Yên Tiên (xã Yên Phú), thôn Đại Phác (xã Đại Phác), thôn Cánh Tiên (xã Mỏ Vàng)...

Ngoài quan tâm xây dựng và duy trì tốt các mô hình “Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên”, huyện còn tạo mọi điều kiện giúp người dân các xã nói chung, các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ nói riêng được tiếp cận phổ cập các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS)/KHHGĐ. Hàng năm, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện phối hợp với Trung tâm Y tế, Bệnh viện Đa khoa và các trạm y tế trên địa bàn cung cấp kịp thời các dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ cho người dân.

Đội ngũ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số, y tế thôn bản còn tăng cường truyền thông lồng ghép nhằm nâng cao kiến thức cho các đối tượng về CSSKSS/KHHGĐ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân tiếp cận các biện pháp tránh thai hiện đại, hạn chế tình trạng nạo phá thai, hỗ trợ kiến thức chăm sóc thai nghén cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.

Đặc biệt, Trung tâm còn phối hợp với Ban dân số, trạm y tế xã tổ chức lồng ghép tuyên truyền cho các bà mẹ mang thai về tác dụng của khám thai 3 lần trong một chu kỳ thai nghén, 100% bà mẹ mang thai được tư vấn về các vấn đề có nguy cơ cao trong thời kỳ có thai.

Theo đó, năm 2013, Trung tâm DS-KHHGĐ Văn Yên đã cấp phát trên 8.000 tờ, 22 quyển tài liệu truyền thông cho các xã, thị trấn về lồng ghép giới trong dân số, 60 áp phích truyền thông, phát 155 lần phát thanh, 10 buổi mít tinh cổ động, nói chuyện chuyên đề về DS/SKSS/KHHGĐ với trên 4.000 lượt người tham dự, thăm hỏi trên 24.000 lượt hộ gia đình, kẻ vẽ 148 khẩu hiệu, băng rôn, chiếu 10 buổi video tuyên truyền về DS-KHHGĐ... vận động, tư vấn cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ ở các thôn đã xây dựng mô hình “Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên”.

Nhờ vậy, tỷ lệ người áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại hàng năm ở các thôn, bản từ vùng thấp đến vùng cao của huyện đạt 74%, chỉ tiêu thực hiện về DS/KHHGĐ hàng năm luôn đạt và vượt kế hoạch đề ra, mô hình “Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên” hoạt động hiệu quả, bền vững.

Đồng chí Nguyễn Thị Thiên - Giám đốc Trung tâm DS- KHHGĐ huyện Văn Yên cho biết:  "Có thể nói, mô hình “Thôn không có người sinh con thứ 3 trở lên” đã tác động tích cực đến việc tiếp cận các dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ nên tỷ suất sinh thô của huyện đã đạt 19,81‰,mức giảm sinh so với năm 2012 là 0,2‰, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên đạt 9,5%, giảm 0,5% so với năm 2012, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên toàn huyện giảm còn 1,51%".

Khánh Chi - Quang Hùng