Bệnh sốt rét do ký sinh trùng sốt rét gây nên và là bệnh do muỗi Anophen (dân gian thường gọi là muỗi đòn sọc) truyền từ người bệnh sang người lành. Bệnh có nhiều ở các vùng rừng núi, vùng ven biển nước lợ dễ gây thành dịch. Người mắc bệnh sốt rét thường xuyên bị thiếu máu, người gầy, da xanh, niêm mạc mắt nhợt. Sốt rét có thể làm cho lách to, phù nề do suy dinh dưỡng. Phụ nữ có thai mắc sốt rét dễ bị đẻ non, sảy thai, thai chết lưu và trẻ em mắc bệnh sốt rét dễ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn.

Đặc biệt, người mắc bệnh sốt rét không được điều trị sẽ trở thành sốt rét ác tính và tử vong. Ngoài ra, người bị bệnh sốt rét không được điều trị hoặc điều trị không đúng sẽ là nguồn bệnh dễ lây sang người khác làm cho nhiều người mắc bệnh, gây nên dịch sốt rét. Bệnh sốt rét làm giảm sức lao động, ảnh hưởng lớn tới đời sống kinh tế, xã hội.

Xác định sự nguy hiểm của bệnh sốt rét, đặc biệt là các huyện vùng cao, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn, những năm qua, ngành y tế luôn chủ động phối hợp giữa Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, các đơn vị y tế tuyến huyện chỉ đạo, giám sát hệ thống phòng chống sốt rét tại các địa phương; có kế hoạch chỉ đạo, giám sát không để dịch sốt rét xảy ra, giữ tình hình ổn định đối với vùng có ổ dịch cũ, vùng sâu, vùng xa, vùng trọng điểm sốt rét; chủ động các nguồn lực kinh phí, thuốc, vật tư, hóa chất… để cấp đầy đủ cho các tuyến theo kế hoạch nhằm triển khai kịp thời công tác phòng chống bệnh sốt rét. Hàng năm, ngành y tế còn triển khai khám, chữa bệnh cho gần 1.500 lượt người tại gần 2.000 điểm được giám sát dịch tễ, phòng chống vector, côn trùng, điều trị, sử dụng thuốc và kinh phí vật tư; thực hiện soi cho gần 25.000 lam máu tại tuyến cơ sở.

Riêng năm 2014, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh đã thực hiện soi gần 3.000 lam máu tuyến huyện gửi kiểm tra; thực hiện điều tra, giám sát muỗi truyền bệnh ở 36 điểm thôn, bản trong 18 xã của 6 huyện với số giờ bắt là 175 giờ và đã bắt trên 4.000 con và phân loại 8 loài muỗi Anophen; chỉ định vùng phun, tẩm hợp lý theo phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp kịp thời các nơi thường hay có dịch; cán bộ y tế làm công tác phòng chống sốt rét tại tuyến huyện được hướng dẫn kỹ thuật tẩm màn, phun hóa chất, đảm bảo chất lượng phun tẩm; phát động chiến dịch truyền thông tại các xã trọng điểm sốt rét tuyến huyện nhân hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống sốt rét 25/4; phối hợp với các cấp, ngành, các tổ chức xã hội và nhân dân triển khai thực hiện kế hoạch phòng chống sốt rét… Vì vậy, những năm gần đây tình hình dịch bệnh sốt rét tại Yên Bái đã cơ bản được khống chế, không có các ổ dịch sốt rét, tử vong do sốt rét.

Tuy vậy, Yên Bái là tỉnh miền núi nghèo, điều kiện tự nhiên, tập quán sinh hoạt còn nhiều khó khăn là yếu tố thuận lợi để bệnh sốt rét quay lại. Đồng thời, diễn biến tình hình sốt rét chung của cả nước và các tỉnh lân cận vẫn còn phức tạp, giao lưu dân số giữa các vùng sốt rét với tỉnh Yên Bái lớn; miễn dịch của con người đối với bệnh sốt rét ngày càng thấp; tư tưởng lơ là, chủ quan với nguy cơ dịch sốt rét quay trở lại đã xuất hiện ở một số cấp, ngành là những thách thức lớn đối với công tác phòng chống sốt rét của tỉnh. Để hạn chế tối đa người dân bị bệnh sốt rét, ngành y tế đã có những khuyến cáo như: khi ngủ phải mắc màn chống muỗi đốt; nếu người từ vùng không có sốt rét đi vào vùng có sốt rét (vùng nguy cơ mắc bệnh sốt rét) có thể uống thuốc phòng bệnh sốt rét vì hiện nay thuốc chống sốt rét được cấp miễn phí tại các trạm y tế xã…

 Đồng thời, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh sẽ chú trọng đầu tư nguồn lực, chỉ đạo thực hiện các biện pháp chuyên môn kỹ thuật ở các vùng sốt rét; phối kết hợp chặt chẽ và tranh thủ sự chỉ đạo giúp đỡ của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương trong công tác chỉ đạo, giám sát thực hiện mục tiêu chỉ tiêu kế hoạch phòng chống bệnh sốt rét của tỉnh; triển khai phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp năm 2015 để xây dựng kế hoạch phòng chống sốt rét, áp dụng các biện pháp can thiệp thích hợp, có hiệu quả chuyên môn và hiệu quả kinh tế. Bảo đảm cung cấp đầy đủ thuốc sốt rét tại các tuyến, đặc biệt là thuốc sốt rét thiết yếu cho y tế thôn, bản vùng sâu, xa đi lại khó khăn.

Trần Ngọc