Tuy nhiên, hiện trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều doanh nghiệp nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế kéo dài gây ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của người lao động.

Theo báo cáo của BHXH tỉnh, đến 31/12/21015, tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) của các cơ quan, đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn tỉnh là 26,450 tỷ đồng, trong đó, nợ BHXH là 22,501 tỷ đồng, nợ BHTN là 774 triệu đồng, nợ BHYT là 3,175 tỷ đồng.

Đáng chú ý, một số đơn vị đang nằm trong tình trạng nợ BHXH, BHYT kéo dài như: Công ty cổ phần Xi măng và Khoáng sản Yên Bái; Lâm trường Lục Yên; Lâm trường Văn Chấn... cùng nhiều đơn vị khác không có khả năng đóng BHXH, khiến người lao động đến tuổi về hưu không có sổ hưu. Tình trạng các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động nợ BHXH đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các chế độ chính sách đối với người lao động, nhất là khi họ đang trong thời kỳ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động không được thanh toán chế độ.

Một số người lao động đến tuổi nghỉ hưu không được hưởng trợ cấp hưu trí, khiến cuộc sống trở nên bấp bênh. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT kéo dài, một phần là do một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh; một số thì cố tình chây ỳ, cố tình nợ đọng tiền BHXH, BHYT. Đặc biệt, do chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe; ý thức tuân thủ pháp luật của chủ sử dụng lao động chưa nghiêm, nhiều doanh nghiệp đã thu tiền BHXH của người lao động nhưng không đóng vào quỹ BHXH mà sử dụng vào mục đích khác.

Thêm vào đó, mức lãi suất chậm đóng BHXH, BHYT lại thấp hơn mức lãi suất vay ngân hàng nên nhiều doanh nghiệp cố tình nợ chấp nhận chịu phạt để chiếm dụng quỹ BHXH, BHYT. Một số nơi cấp ủy, chính quyền chưa thực sự quan tâm và nhận thức đầy đủ trong việc lãnh đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Ngoài ra, người lao động do sợ bị mất việc làm, nên không dám đấu tranh với chủ doanh nghiệp, dẫn tới việc đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bản thân người lao động chưa cao.

Để khắc phục tình trạng nợ đọng kéo dài, thời gian qua, BHXH tỉnh Yên Bái đã đề ra nhiều giải pháp, biện pháp tăng cường xử lý thu hồi nợ đọng BHXH, BHYT như: phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng và các ngành chức năng tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT; tư vấn chính sách BHXH, BHYT đối với người lao động ở các doanh nghiệp; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành thực hiện Luật BHXH, Luật BHYT.

Đồng thời, triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm đôn đốc, thu hồi nợ đối với các doanh nghiệp còn nợ đọng BHXH, BHYT kéo dài. Điển hình như BHXH tỉnh ký hợp đồng với các ngân hàng về việc hợp tác thu, thu nợ BHXH, BHYT, BHTN đối với các doanh nghiệp mở tài khoản tiền gửi thanh toán tại hệ thống thuộc ngân hàng đó. Một biện pháp mạnh nữa là, khởi kiện đối với những doanh nghiệp có số nợ BHXH lớn và kéo dài. Từ năm 2011 đến nay, BHXH tỉnh đã khởi kiện 17 đơn vị sử dụng lao động ra toà án, tổng số tiền thu được tại 17 đơn vị sau khi đã khởi kiện là 9,649 tỷ đồng.

Có thể thấy, nhờ sự chủ động trong công tác quản lý, công tác thu BHXH, BHYT của BHXH tỉnh cùng với sự phối hợp với các ban, ngành, đơn vị, chính quyền các cấp mà tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh căn bản đã có những chuyển biến tích cực, tỷ lệ nợ đọng dưới 2,3% tổng số thu.

Tuy nhiên, yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp tham gia BHXH, BHYT cho người lao động không chỉ là trách nhiệm riêng của ngành BHXH, mà còn là trách nhiệm chung của tất cả những đơn vị, cơ quan, người sử dụng lao động. Vì vậy, để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của các cơ quan chức năng và sự tự nâng cao ý thức, trách nhiệm của người sử dụng lao động.

Văn Thông