Đổi mới toàn diện
Dự án Luật BHXH (sửa đổi) là một nội dung quan trọng trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Theo đó, Bộ LĐTB-XH được giao chủ trì soạn dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình Chính phủ vào tháng 6-2023. Dự kiến dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10-2023).
Báo cáo về dự án luật này tại cuộc làm việc của Thường trực Ủy ban Xã hội với lãnh đạo Bộ LĐTB-XH vừa qua, Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH đã ban hành Quyết định số 841/QĐ-LĐTBXH thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập xây dựng dự án Luật BHXH (sửa đổi). Ban soạn thảo đã tổ chức các cuộc họp để trao đổi, cho ý kiến về: Kế hoạch soạn thảo và trình dự án Luật BHXH (sửa đổi); quan điểm xây dựng luật; một số nội dung lớn và cho ý kiến đối với dự án Luật BHXH (sửa đổi).
Bộ LĐTB-XH cho biết, quá trình thực hiện Luật BHXH 2014 bộc lộ những điểm hạn chế, bất cập như: Diện bao phủ đối tượng tham gia và thụ hưởng BHXH trên thực tế còn thấp; Các quy định về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động, người lao động trong thực hiện pháp luật về BHXH vẫn còn khoảng trống; Quy định về thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu chưa phù hợp với thực tế tham gia BHXH và nhu cầu hưởng lương hưu của người lao động; Tính tuân thủ pháp luật về BHXH còn thấp, vẫn còn tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH; Một số chế độ BHXH chưa được quy định để tăng sự hấp dẫn của BHXH; Mức hỗ trợ của một số chế độ, chính sách còn chưa hấp dẫn; Vai trò của tổ chức công đoàn trong việc thực hiện pháp luật về BHXH còn có vướng mắc về cả quy định pháp lý và thực tiễn thực hiện; Quy định về công nghệ thông tin, công nghệ, phương tiện kỹ thuật chưa đáp ứng được yêu cầu của thời đại 4.0;...
Đề xuất 2 phương án khi rút tiền BHXH một lần
Đây là một trong những đề xuất đáng chú ý của Bộ LĐTB-XH tại dự án Luật BHXH (sửa đổi).
Phương án 1: Giữ nguyên theo quy định hiện hành. Cụ thể, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, người lao động sẽ được rút tiền BHXH một lần. Người lao động được rút toàn bộ quá trình đóng nếu có nhu cầu, song về lâu dài sẽ chịu thiệt khi không được hưởng lương hưu. Theo Bộ LĐTB-XH, cách này không thể hạn chế tình trạng rút BHXH một lần, tác động đến lưới an sinh, tạo áp lực lên ngân sách chi trợ cấp hưu trí.
Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu. Như vậy, với phương án này thì người lao động chỉ được rút tối đa không quá 50% tiền BHXH một lần nếu chưa đủ tuổi hưu. Phần còn lại sẽ được bảo lưu, và người lao động sẽ nhận lại khi đủ tuổi nghỉ hưu. Cơ quan chuyên môn đánh giá, cách này giảm được số tiền chi trả ban đầu cho Quỹ BHXH, và người lao động sẽ nhận được một nửa tiền cho tổng thời gian đóng. Theo Bộ LĐTB-XH, việc đưa ra phương án 2 nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu.
Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực BHXH
Trong bối cảnh trao đổi thương mại và đầu tư trên thế giới ngày càng phát triển, dòng lưu chuyển lao động giữa các nước cũng ngày càng tăng. Xu hướng các quốc gia đều thúc đẩy các hoạt động đàm phán, ký kết Hiệp định song phương về BHXH nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi cho người lao động, đồng thời cũng khắc phục bất cập trong việc đóng trùng BHXH ở cả hai quốc gia. Luật BHXH 2014 còn thiếu các quy định để tạo thuận lợi trong hoạt động đàm phán và thực thi hiệp định, cũng như chưa có đủ quy định pháp lý cho người lao động Việt Nam tham gia thị trường lao động quốc tế được thực hiện quyền, nghĩa vụ và hưởng chế độ BHXH tích lũy từ quá trình lao động.
Đảm bảo hài hòa lợi ích các bên
Bộ LĐTB-XH đề xuất xây dựng dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) nhằm giải quyết căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn thi hành, tạo khung pháp lý thông thoáng, linh hoạt hơn trong tham gia, thụ hưởng các quyền lợi về BHXH. Đồng thời, đảm bảo hài hòa lợi ích của người lao động và người sử dụng lao động trong quá trình tham gia, thụ hưởng các quyền lợi về BHXH, phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đáp ứng các yêu cầu về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực BHXH.
Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) gồm 9 chương, 133 điều (Luật BHXH 2014 gồm 9 chương, 125 điều). Bên cạnh những quy định chung, dự thảo đề xuất một số nội dung như: Quản lý nhà nước về BHXH, tổ chức thực hiện BHXH và quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với BHXH; trợ cấp hưu trí xã hội; đăng ký tham gia và quản lý thu, đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện…
(Theo SGGP)
