Công tác tuyên truyền phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nghị quyết của HĐND, nội dung của đề án, giải pháp thực hiện công tác giảm nghèo của tỉnh và địa phương đến các xã, thôn, bản và hộ nhân dân, đặc biệt là các hộ nghèo nhằm nắm được tiêu chí xác định hộ nghèo theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ và các chính sách hỗ trợ của Nhà nước về tín dụng, bảo hiểm, y tế, giáo dục... Trên cơ sở đó, các cấp, các ngành, các địa phương đã triển khai thực hiện tốt quy trình điều tra xác định hộ nghèo theo tiêu chí mới tạo cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch chính sách đối với công tác giảm nghèo trên địa bàn tỉnh. Kết quả điều tra tháng 7/2005 tỉnh Yên Bái có 54.143 hộ nghèo theo tiêu chí mới chiếm 34,71% số hộ toàn tỉnh và tăng gấp 5 lần so với tiêu chí cũ của năm 2005 chỉ có 6,95% hộ nghèo và sự chênh lệch về thu nhập giữa các vùng, miền khá lớn.

Phân tích những nguyên nhân từ các hộ nghèo, phần lớn là do thiếu vốn sản xuất chiếm trên 40%, thiếu kinh nghiệm làm ăn chiếm 24,89% và một số nguyên nhân khác như thiếu lao động, ốm đau, bệnh tật, thiếu đất, mắc các tệ nạn xã hội, hộ có nhiều khẩu… Ban chỉ đạo giảm nghèo của tỉnh và các địa phương đã có nhiều giải pháp giúp các hộ nghèo phát triển kinh tế. Với việc triển khai thực hiện các chính sách, giải pháp lồng ghép các chương trình dự án như chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo thu nhập bền vững; nhóm đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, nhóm dự án hỗ trợ trực tiếp hộ nghèo phát triển bền vững, lồng ghép chương trình 135 vào mục tiêu giảm nghèo… Huy động mọi nguồn lực cho công tác giảm nghèo của địa phương nên trong năm 2006 Đề án Giảm nghèo của tỉnh đã huy động được trên 489 tỷ đồng đầu tư cho mục tiêu giảm nghèo, đạt 120% kế hoạch. Toàn tỉnh đã thực hiện đưa được 6.843 hộ thoát nghèo huyện có tỷ lệ thoát nghèo cao nhất là Lục Yên đạt 12,38%.

Những kết quả đó có sự đóng góp tích cực của mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể trong quá trình tuyên truyền vận động, hướng dẫn giúp hộ nghèo thoát nghèo bằng nhiều biện pháp thiết thực. Điển hình là mặt trận Tổ quốc các cấp đã đẩy mạnh cuộc vận động ủng hộ quỹ “Ngày vì người nghèo” được trên 5 tỷ đồng giúp hộ nghèo đầu tư phát triển sản xuất, xoá nhà dột nát, khám chữa bệnh… Hội phụ nữ với phong trào “Phụ nữ giúp nhau phát triển kinh tế gia đình”, “lá lành đùm lá rách” huy động được 100% các cơ sở, tổ chức hội giúp đỡ hội viên nghèo có địa chỉ. Năm 2006, các cấp hội phụ nữ thông qua 4.000 nhóm phụ nữ tín dụng, tiết kiệm giúp 34.578 hội viên được vay vốn xoá đói giảm nghèo với số dư đạt gần 155,6 tỷ đồng.

Hội Cựu Chiến binh, Hội Nông dân, Đoàn thanh niên có nhiều hình thức, biện pháp giúp đỡ các hộ nghèo như mở lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi bò bán chăn thả, nuôi cá, tư vấn tín chấp cho hội viên được vay vốn phát triển sản xuất, tạo dự án có hiệu quả trong sản xuất kinh doanh giải quyết việc làm cho hội viên. Nhiều mô hình chuyển đổi trong phát triển kinh tế đã mang lại hiệu quả cao, giúp nhiều hộ thoát nghèo và thoát nghèo bền vững như mô hình sản xuất lúa giống ở xã Nghĩa An (thị xã Nghĩa Lộ); chăn nuôi bò sinh sản, trồng dâu nuôi tằm, phát triển nghề rừng; phát triển tiểu thủ công nghiệp tạo việc làm lúc nông nhàn… Ban chỉ đạo giảm nghèo của các địa phương, cán bộ làm công tác giảm nghèo cũng như các tổ chức đoàn thể đã tổ chức được các lớp tập huấn hỗ trợ người nghèo về các kiến thức, kỹ năng sản xuất, kinh doanh, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tổ chức cuộc sống gia đình cũng như việc vay vốn và sử dụng, quản lý vốn vay hiệu quả. Bên cạnh đó việc thực hiện tốt biệp pháp kế hoạch hoá gia đình thực hiện sinh ít con, sinh thưa đã giúp nhiều hộ gia đình có điều kiện để phát triển kinh tế thoát nghèo.

Tuy nhiên tỷ lệ hộ thoát nghèo bền vững còn thấp, nguy cơ tái nghèo cao do sản xuất kinh doanh còn bấp bênh, thu nhập chưa ổn định, thiếu đất sản xuất, thiếu việc làm…đang là vấn đề được đặt ra. Để Chương trình Giảm nghèo của tỉnh giai đoạn 2006 - 2010 đạt hiệu quả hơn cần tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện tốt các chính sách, giải pháp; lồng ghép hiệu quả các chương trình dự án nhằm tăng nguồn lực đầu tư cho chương trình; đầu tư có trọng điểm, sử dụng nguồn kinh phí đúng mục đích, có hiệu quả; làm tốt các chính sách đối với người nghèo đảm bảo người nghèo được hưởng đầy đủ, kịp thời các ưu đãi về giáo dục, y tế, an sinh xã hội…

Tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ làm công tác giảm nghèo tại các địa phương nâng cao năng lực quản lý, kê khai, quy trình xác định hộ nghèo một cách chính xác và khách quan nhất. Việc giảm nghèo nhanh là hết sức cần thiết tuy nhiên cần phải chú trọng giảm nghèo bền vững bởi theo thống kê năm 2006 tỷ lệ hộ nghèo phát sinh, tái nghèo còn ở mức cao( trên 2.000 hộ). Đối với những hộ này có khi chỉ cần một biến động về thời tiết, về lao động, việc làm hoặc gặp rủi ro… là lại trở về danh sách hộ nghèo. Vì thế việc giúp cho các hộ nghèo có việc làm ổn định, chuyển dịch cơ cấu cây trồng một cách bền vững, hiệu quả.

Ngọc Tú