Năm 2007, huyện Trấn Yên xuất khẩu được 190 lao động, vượt kế hoạch tỉnh giao 40 lao động, song mới chỉ đạt 76% chỉ tiêu Nghị quyết kỳ họp thứ 9 - HĐND huyện về xuất khẩu lao động. Đặc biệt, từ năm 2005 trở lại đây, tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đã có 13 lao động phải về nước trước hạn.

Hội nghị bàn giải pháp thực hiện công tác xuất khẩu với lãnh đạo chủ chốt các xã, thị trấn và các công ty được phép tuyển dụng lao động xuất khẩu trên địa bàn được huyện Trấn Yên tổ chức mới đây đã tập trung mở hướng tháo gỡ khó khăn, định hướng thị trường giúp người lao động có việc làm ổn định, nâng cao thu nhập.

Hiện nay, lao động xuất khẩu và cả những lao động làm việc tại thị trường lao động một số nước đang gặp phải khó khăn về việc làm, thu nhập, vướng mắc trong quá trình vay vốn, làm hộ chiếu. Thêm vào đó, sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của doanh nghiệp tuyển lao động xuất khẩu trong việc giải quyết triệt để các rủi ro phát sinh đối với người lao động... đã ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của người dân, dẫn đến nhiều lao động đã đăng ký đi xuất khẩu qua các công ty, được học ngoại ngữ và giáo dục định hướng, thậm chí đã làm hộ chiếu... phá bỏ hợp đồng không đi.

Trên địa bàn huyện Trấn Yên hiện có 7 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu lao động tại thị trường các nước: Malaysia, Đài Loan, Trung Đông, Hàn Quốc; trong đó thị trường lao động chủ yếu là Malaysia. Tuy nhiên, thị trường này lại có những biến động không tốt: một số nhà máy tiếp nhận lao động của huyện bị phá sản hoặc không đủ việc làm cũng như việc làm thêm vi phạm cam kết hợp đồng với người lao động.

Do đó, thu nhập và việc làm của người lao động không đảm bảo. Trên thực tế thì mức lương tối thiểu mà nước ta ký với nước bạn thấp nhất là 18 Ringít/ngày, tương đương với 80 nghìn đồng Việt Nam. Nếu người lao động không có việc làm thì thu nhập một tháng chỉ đạt gần 2 triệu đồng. Với mức thu nhập như vậy nhiều lao động đi xuất khẩu đã không thể trả nợ vay ngân hàng sau 3 năm.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên có nhiều, trong đó có việc doanh nghiệp xuất khẩu lao động chưa quan tâm đến việc hướng nghiệp và đào tạo nghề cho người lao động; thông tin về thị trường lao động chưa kịp thời với nhu cầu cung và cầu lao động. Người lao động, còn nặng tâm lý ngại học nghề, ngại thi tuyển, ý thức kỷ luật kém...

Bên cạnh đó, cơ chế vay vốn đối với lao động đi xuất khẩu lao động còn hạn chế. Cụ thể, mức vay không cần thế chấp tài sản giới hạn 20 triệu đồng, do vậy chỉ phù hợp với thị trường lao động Malaysia. Trong khi đó, các thị trường lao đồng ổn định về việc làm và có thu nhập cao như: Trung Đông, Brunây, Đài Loan, Hàn Quốc... lại yêu cầu phải có mức vốn vay từ 30 đến 60 triệu đồng nên người lao động nghèo, chưa qua đào tạo nghề không có cơ hội làm việc tại các nước này.

Năm 2008, huyện Trấn Yên phấn đấu xuất khẩu 250 lao động. Ban chỉ đạo xuất khẩu lao động huyện Trấn Yên đã tiến hành rà soát lại các doanh nghiệp xuất khẩu lao động trên địa bàn; dừng hoạt động đối với các doanh nghiệp thiếu tích cực, để xảy ra nhiều rủi ro, thiếu tinh thần trách nhiệm đối với người lao động; chú trọng lồng ghép các dự án đào tạo nghề ngắn hạn và dài hạn với công tác đào tạo nghề cho lao động xuất khẩu. Tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp xuất khẩu với các trường và trung tâm đào tạo nghề nhằm cung ứng nguồn lao động có tay nghề cho công tác xuất khẩu lao động.

Quán triệt phương châm “không xuất khẩu lao động bằng mọi giá” nên ngay từ bây giờ, Ban chỉ đạo xuất khẩu lao động huyện Trấn Yên yêu cầu các doanh nghiệp kiên quyết không tuyển dụng lao động thiếu ý thức kỷ luật, ảnh hưởng tiêu cực do các cá nhân này gây ra. Huyện đề nghị Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh cần thẩm định chặt chẽ hợp đồng cung ứng lao động của các doanh nghiệp xuất khẩu lao động, tránh tình trạng lao động xuất khẩu không đủ việc làm, thu nhập không đảm bảo.

Quan trọng hơn là tỉnh và ngành ngân hàng cần có chính sách tăng mức vay vốn không thế chấp đối với lao động xuất khẩu lên 30 triệu đồng thay vì 20 triệu đồng như hiện nay, mở hướng để lao động xuất khẩu trên địa bàn huyện có thêm những cơ hội mới tạo việc làm, nâng cao thu nhập.

Minh Thuý