Hàng nhập lậu chủ yếu là quần áo, giầy dép cao cấp, hoa tươi, phân bón, lá thuốc lá..., vận chuyển cả trên tàu hàng và tàu khách. Trên chuyến tàu khách, hàng thường được vận chuyển vào ban đêm, cất giấu trong các toa hành lý hoặc các toa giường nằm, khi về tới ga, các đối tượng đầu gấu khóa cửa toa xe, tắt điện, sẵn sàng cản trở cán bộ kiểm tra và tẩu tán hàng hóa. Trên các chuyến tàu hàng, hàng hóa chủ yếu vận chuyển trong các toa hàng, các Công-te-nơ được niêm phong, kẹp chì.

Theo quy định của pháp luật, trường hợp hàng hóa vận chuyển theo hợp đồng với ngành đường sắt, lực lượng chức năng chỉ được kiểm tra tại ga bốc hàng hoặc ga dỡ hàng. Do vậy, các đối tượng đã lợi dụng để quay vòng hồ sơ chứng từ, lực lượng chống buôn lậu ở các tỉnh trung gian như Yên Bái rất khó để kiểm tra kiểm soát. Khắc phục những khó khăn trên, Ban chỉ đạo 127/ĐP tỉnh Yên Bái mà nòng cốt là Chi cục Quản lý thị trường và Công an tỉnh đã bàn bạc, xây dựng kế hoạch thực hiện, một mặt cử cán bộ trinh sát nắm bắt tình hình, quy luật hoạt động của các đầu nậu và các đối tượng đầu gấu, mặt khác tranh thủ sự chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự phối hợp của các ngành chức năng tỉnh bạn, từ đó bí mật, bất ngờ tổ chức các phương án kiểm tra.

Nhờ có sự phối hợp của nhiều ngành nên kết quả chống buôn lậu trên tuyến đường sắt thời gian qua đã đạt được hiệu quả đáng mừng. Điển hình, ngày 14/10/2008, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Yên Bái và Phòng Cảnh sát kinh tế – Công an tỉnh đã kiểm tra chuyến tàu hàng mác 370 chạy tuyến Lào Cai – Yên Bái – Yên Viên – Hải Phòng. Sơ bộ kiểm tra ban đầu cho thấy, hàng hóa có nhiều dấu hiệu vi phạm, nhưng do thời gian tàu dừng ở ga chỉ khoảng 10 phút, hàng hóa lại được vận chuyển trên các toa tàu đã niêm phong kẹp chì, lãnh đạo Chi cục Quản lý thị trường và Phòng Cảnh sát Kinh tế – Công an tỉnh đã gấp rút bàn bạc, thống nhất tổ chức các tổ chia thành 3 mũi: 1 mũi bám theo tàu về Ga cảng Hải Phòng (là ga bốc dỡ) phối hợp với lực lượng chức năng địa phương để kiểm tra hàng hóa; 1 mũi lập tức lên Lào Cai (ga xếp hàng), làm việc với Ga Lào Cai và một số doanh nghiệp liên quan để kiểm tra đầu vào của hàng hóa; 1 mũi lên đường về Hà Nội, nơi đối tượng vi phạm có trụ sở chính.

Với quyết tâm cao, lực lượng chức năng đã nhanh chóng ngăn chặn, yêu cầu kéo ngược 241 tấn phân bón DAP nhập lậu trên 8 toa hàng từ Ga Hải Phòng về Ga Yên Bái. Sau hơn 4 tháng điều tra, với sự phối hợp của nhiều cơ quan trong và ngoài tỉnh, sự ủng hộ của ngành đường sắt, ngày 13/3/2009, Chi cục Quản lý thị trường đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền phạt là 10.000.000 đồng, tịch thu 241 tấn phân bón DAP nhập lậu bán sung công quỹ; tổng số tiền thu nộp ngân sách địa phương từ vụ việc này là 2.420.000.000 đồng.

Đây là vụ việc lớn nhất từ trước đến nay của các lực lượng chống buôn lậu, gian lận tỉnh Yên Bái. Kết quả xử lý trên không chỉ có giá trị về mặt kinh tế mà còn là bài học kinh nghiệm đối với công tác chỉ đạo phối hợp đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại tại địa phương. Qua đó, công tác chống buôn lậu trên tuyến đường sắt cần phải có sự phối hợp của nhiều ngành, trong đó, phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng trong tỉnh, nòng cốt là lực lượng công an; phải có sự hỗ trợ của ngành đường sắt tạo điều kiện trong quá trình kiểm tra, trinh sát trên tàu, đặc biệt phải có sự phối hợp liên tỉnh giữa các ngành chức năng ở ga trung gian với ga bốc hàng, ga dỡ hàng.

Được biết, tại Hội nghị triển khai công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại năm 2009 của tỉnh, đồng chí Phạm Duy Cường – Phó chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo 127/ĐP đã giao cho các ngành chức năng nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện các quy chế phối hợp chống buôn lậu, gian lận thương mại giữa các ngành chức năng trong tỉnh và ngoài tỉnh, nhằm thể chế hóa những giải pháp trên phục vụ cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại tại địa phương.

Phương Uyên