Những con số đáng ngại

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, vị thành niên (VTN) là lứa tuổi từ 10 đến 19, còn thanh niên là tuổi từ 15 đến 24. Theo cách gọi này thì hiện Yên Bái chiếm khoảng 28,5% dân số là nhóm VTN-TN. Con số thống kê năm 2008 của Phòng Bảo vệ sức khoẻ trẻ em, Sở Lao động – TB&XH tỉnh  cho thấy, còn khá nhiều trẻ VTN yếu thế.

Hiện toàn tỉnh còn 1.235 trẻ chưa bao giờ được đi học, 1.156 trẻ phải bỏ học tiểu học, 3.384 trẻ phải bỏ học trung học cơ sở, 59 trẻ em phải làm việc nặng nhọc nguy hiểm, 803 trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, bị bỏ rơi. Một số trẻ em ở các xã vùng cao, đặc biệt khó khăn vẫn đang trong tình trạng mù chữ và tái mù chữ. Tình trạng thai sản VTN cũng rất đáng lo ngại.

Năm 2008, toàn tỉnh có 1.091 trẻ VTN có thai. Tại Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản, từ tháng 1/2007 đến tháng 12/2008 đã có 32 ca nạo phá thai tuổi VTN. Ngoài ra, còn nhiều trẻ VTN đến khám và siêu âm vì rong huyết do dùng viên uống tránh thai khẩn cấp hoặc viêm nhiễm phụ khoa… Đó là những con số nắm được do trẻ VTN có thai đến các cơ sở y tế nhà nước. Song, trên thực tế con số trẻ VTN có thai ngoài ý muốn đến phá thai tại các cơ sở y tế tư nhân còn cao hơn rất nhiều.

Vấn đề bạo hành tình dục ở VTN-TN cũng đáng báo động. Không ít các vụ VTN-TN là tội phạm xâm hại trẻ em. Năm 2008 có 18 đối tượng phạm tội tuổi từ 16 đến 18. Cũng trong năm 2008, toàn tỉnh xảy ra 14 vụ xâm hại 17 trẻ VTN. Tình trạng trẻ VTN mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản; lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS đang đặt ra nhiều lo ngại. Theo số liệu của Trung tâm HIV tỉnh, tỷ lệ HIV/AIDS ở tuổi VTN là 10,1%. Chỉ riêng năm 2008, tại Trung tâm Chăm sóc sức khoẻ sinh sản có 53 đối tượng VTN đến khám và tư vấn rối loạn kinh nguyệt và điều trị phụ khoa. Những con số trên cho thấy, công tác thông tin, giáo dục truyền thông cho lứa tuổi VTN-TN về phòng tránh các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản và HIV/AIDS là hết sức cần thiết.

Qua kết quả điều tra của đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành của Sở Y tế, trên 400 học sinh tại 2 trường trung học phổ thông và 2 trường trung học cơ sở huyện Văn Yên, do bác sĩ chuyên khoa I - Lê Phương Lan -  Trung tâm Chăm sóc sức khoẻ sinh sản Yên Bái thực hiện cho thấy:  chỉ có 28,5% đối tượng VTN nắm vững kiến thức về sức khoẻ sinh sản. Hiện dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản - kế hoạch hoá gia đình tuyến xã chưa quan tâm đầy đủ đối với lứa tuổi VTN-TN. Kiến thức, kỹ năng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản cho VTN-TN của cán bộ y tế còn hạn chế. Nhiều cán bộ y tế có thái độ chưa đúng với các đối tượng ở tuổi VTN có thai ngoài ý muốn, hoặc có vấn đề về sức khoẻ sinh sản khiến các em ngại đến cơ sở y tế nhà nước tiếp nhận dịch vụ.

Mục tiêu và hành động

Để thực hiện mục tiêu chung là nâng cao kiến thức, thái độ, kỹ năng về chăm sóc sức khoẻ cũng như khả năng tiếp cận các dịch vụ có chất lượng về sức khoẻ sinh sản, sức khoẻ tình dục; hạn chế tốc độ gia tăng, tiến tới giảm tỷ lệ có thai ngoài ý muốn; giảm tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS, tai nạn thương tích, lạm dụng chất gây nghiện và chất kích thích, rối loạn tâm lý ở VTN-TN, góp phần cải thiện sức khoẻ thể chất và sức khoẻ tinh thần cho nhóm đối tượng này. Với các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể đến 2010 và định hướng đến 2020, Yên Bái đề ra một số giải pháp như: Tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông; tạo môi trường xã hội hỗ trợ công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khoẻ VTN-TN; cung cấp dịch vụ sức khoẻ sinh sản cho VTN-TN; phát huy nội lực, tranh thủ ngoại lực đầu tư cho bảo vệ chăm sóc sức khoẻ sinh sản VTN-TN.

Giai đoạn I, 2009 –2010, Yên Bái tập trung xây dựng, nâng cao năng lực thực hiện chương trình, tiến hành các hoạt động tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức và sự ủng hộ của xã hội đối với chương trình. Hướng vào phổ biến, triển khai kế hoạch hành động về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ VTN-TN cho các sở, ban, ngành, cấp uỷ Đảng, chính quyền các cấp và các đơn vị y tế trong tỉnh. Triển khai hoạt động truyền thông, vận động nâng cao nhận thức và ủng hộ của toàn xã hội, cộng đồng, tạo môi trường thuận lợi cho thực hiện các mục tiêu của kế hoạch bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khoẻ VTN-TN.

Xây dựng mô hình điểm cơ sở cung cấp “Dịch vụ thân thiện”, “Dịch vụ tư vấn thân thiện” cho VTN-TN tại Trung tâm Chăm sóc sức khoẻ sinh sản tỉnh, Tỉnh Đoàn và một số địa phương. Đào tạo nâng cao năng lực kỹ thuật và kỹ năng tư vấn cho cán bộ cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản tuyến tỉnh, huyện, xã về chăm sóc sức khoẻ VTN-TN. Từ thực tiễn đúc rút giai đoạn I, tỉnh tiếp tục thực hiện giai đoạn II mở rộng kế hoạch hoạt động.

Tuy nhiên, để kế hoạch thực hiện thành công cần có sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ của cấp uỷ Đảng, chính quyền đoàn thể các cấp, ngành liên quan; sự kết hợp chặt chẽ trong công tác quản lý cũng như giáo dục sức khoẻ sinh sản VTN  trong gia đình, nhà trường và xã hội, vì nguồn nhân lực tương lai của đất nước.

 Đào Minh