Xã Yên Hưng, 6 năm trở lại đây không có người sinh con thứ 3. Chất lượng dân số bước đầu được cải thiện, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm từ 29% năm 2005 xuống 23,8% năm 2008. Hoạt động truyền thông dân số được đẩy mạnh với nhiều nội dung phong phú, hình thức đa dạng; việc tổ chức chiến dịch "Tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản - kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) đến vùng đông dân có mức sinh cao và khó khăn" được duy trì thường xuyên, đã thu hút được đông đảo nhân dân tham gia, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu DS/KHHGĐ.

Mức sinh duy trì ở 16%o: tốc độ gia tăng dân số tự nhiên được hạn chế; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm từ 14% năm 2001, đến nay giảm xuống còn 12,5%; hệ thống cung cấp dịch vụ KHHGĐ được củng cố từ huyện đến cơ sở, 27/27 trạm y tế xã, thị trấn có đủ điều kiện làm dịch vụ KHHGĐ; 100% trạm y tế có nữ hộ sinh trung học hoặc y sỹ sản nhi, 10/27 trạm y tế có bác sỹ; hệ thống cán bộ làm dân số từ huyện đến cơ sở được củng cố, kiện toàn và 27/27 xã đều có cán bộ chuyên trách, 312 thôn, bản có cộng tác viên dân số hoạt động...

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên không giảm mà có chiều hướng gia tăng. Cụ thể: năm 2005 là 1,1%, năm 2007 là 1,12% và hiện nay tăng lên 1,25%; tỷ lệ sinh con thứ 3 có giảm nhưng chậm. Bên cạnh đó, thì chất lượng dân số vẫn còn thấp cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần. Điều đáng quan tâm hơn cả là hiện nay, cũng như toàn tỉnh ở Văn Yên đang diễn ra tình trạng mất cân bằng về giới tính (tỷ số giới tính khi sinh trong tự nhiên bình quân là 105 trẻ em trai/ 100 trẻ em gái).

Những năm từ  2005 - 2007, tại Văn Yên, tỷ số giới tính khi sinh chỉ là 103 đến 106 trẻ em trai/ 100 trẻ em gái nhưng đến hết năm 2008 và đến thời điểm hiện tại con số này đã tăng lên là 112 trẻ em trai/100 trẻ em gái. Chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản - KHHGĐ còn hạn chế, cơ sở vật chất một số trạm y tế đã xuống cấp và hư hỏng; công tác thông tin tuyên truyền giáo dục còn những bất cập, chưa phù hợp với các nhóm đối tượng vị thành niên, thanh niên, đồng bào công giáo và dân tộc ít người; hệ thống loa đài mới chỉ có ở khu trung tâm xã, các thôn, bản còn thiếu nhiều...

Một số cấp uỷ Đảng, chính quyền cơ sở chưa quan tâm chỉ đạo sát sao đối với công tác dân số, nhất là khi giải thể Ủy ban Dân số - Gia đình và Trẻ em, một số nơi có tư tưởng chủ quan, buông lỏng quản lý, chưa huy động được sự phối hợp thường xuyên của các ban, ngành, đoàn thể trong việc thực hiện công tác dân số; hoạt động kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chính sách dân số chưa được chú trọng, chưa xử lý vi phạm đối với cán bộ, đảng viên... Đây là những nguyên nhân cơ bản làm cho công tác dân số ở Văn Yên vấp phải những khó khăn.

Bên cạnh đó, chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác dân số tuy đã được bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, song vẫn còn nhiều hạn chế như: trình độ văn hoá, năng lực quản lý, trình độ chuyên môn và kỹ năng truyền thông chưa đáp ứng yêu cầu; nhiều cán bộ chuyên trách dân số xã chưa được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ (6/27 người có trình độ trung cấp); kinh phí đầu tư cho công tác dân số thấp, dàn trải và có xu hướng giảm sút...

Trần Ngọc