Những năm 1992 về trước cả xã chỉ trồng một loại cây duy nhất là thuốc phiện, người dân chìm ngập trong khói thuốc, kéo theo đằng sau nó là bao tệ nạn nhức nhối. Sau năm 1992, thực hiện chủ trương của Chính phủ xoá cây thuốc phiện, nhưng hậu quả của nó vẫn dai dẳng đến tận bây giờ. Xã hiện có 28 người nghiện, tuy nhiên đây chỉ là con số có hồ sơ xã quản lý, theo dõi. Các đối tượng này ngoài việc khiến cho gia đình khuynh gia bại sản còn làm cho tình hình an ninh trong xã luôn bất ổn.

Chị Hoàng Thị Lả, bản Phạ Trên bức xúc: "Có con gà, con vịt không để ý là chỉ một loáng mất ngay, chúng tôi muốn mở rộng chăn nuôi nhưng tình trạng an ninh thế này cũng không dám". Anh Nguyễn Văn Lâm - Ban quản lý Dự án Chia sẻ xã thì lo lắng: "Mình quê tận Hà Tây, lên đây công tác được hơn một năm, công việc không vất vả lắm nhưng luôn trong tâm trạng căng thẳng, ngày nào ở xã cũng xảy ra mất trộm. Văn phòng của mình có nhiều máy móc quan trọng, tình trạng an ninh như hiện nay việc mất chỉ là vấn đề thời gian".

Trước thực trạng nhức nhối do ma tuý gây ra, Đảng uỷ, UBND xã đã có nhiều nỗ lực để ngăn chặn. Tuy nhiên theo đồng chí Đồng Văn Minh, Bí thư Đảng uỷ xã thì đây là việc rất khó: "Đặc điểm của xã là nằm trên quốc lộ, có chợ là nơi giao lưu hàng hoá của nhân dân và các xã lân cận, là điểm dừng chân của khách đi Mù Cang Chải, Than Uyên. Xã đã nỗ lực đưa các đối tượng nghiện hút đi cai nghiện tại Trung tâm Cai nghiện tỉnh, tuy nhiên khi trở về địa phương không có công ăn việc làm, lại thường xuyên tiếp xúc với các đối tượng nghiện ở xã nên phần lớn các đối tượng này lại tái nghiện, trong khi theo quy định phải sau hai năm nếu có trường hợp tái nghiện thì mới được lập lại hồ sơ đi cai". Hơn nữa, trong nỗ lực ngăn chặn ma tuý của xã thì các tổ chức đoàn thể dường như vẫn đứng ngoài cuộc.

Đoàn thanh niên chưa có nhiều hoạt động thu hút sự tham gia của thanh niên, chỉ xây dựng được một câu lạc bộ tiền hôn nhân, nhưng hoạt động không thường xuyên nên hiệu quả không cao.

Hội Nông dân không có nhiều sáng kiến giúp nông dân phát triển sản xuất, tạo công ăn việc làm cho nông dân. Hội Phụ nữ xã tuy đã có nhiều hoạt động như thành lập các câu lạc bộ: phụ nữ giúp nhau xoá đói giảm nghèo, câu lạc bộ phụ nữ không sinh con thứ 3 để phát triển kinh tế..., điều đáng ghi nhận là Hội Phụ nữ xã đã thành lập câu lạc bộ gia đình không có ma tuý, nhưng việc thành lập mới chỉ dừng lại ở duy nhất một thôn, vì thôn này không có người nghiện ma tuý.

Thiết nghĩ, trong điều kiện tình hình an ninh, trật tự tại địa phương như hiện nay, quan trọng nhất là Tú Lệ phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân tham gia tích cực vào phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc; thành lập những câu lạc bộ gia đình không có ma túy ngay tại những thôn bức xúc nhất của tệ nạn ma tuý, vận động nhân dân ký cam kết gia đình không có ma tuý, đối với những gia đình có người nghiện, địa phương phải tìm cách giúp đỡ họ phát triển kinh tế, vận động người nghiện cai nghiện từng bước cai nghiện. Các đoàn thể như Đoàn thanh niên, Hội nông dân... cần có nhiều hơn nữa các hoạt động thiết thực thu hút thanh niên hoạt động, tạo công ăn việc làm  giúp họ tránh xa ma tuý.

Với điều kiện tự nhiên lý tưởng, là nơi dừng chân của du khách đi Mù Cang Chải, Lai Châu, Lào Cai, tương lai không xa Tú Lệ sẽ là một thị tứ sầm uất. Trong tiến trình phát triển đó, ma tuý không thể cùng đồng hành.

P.V