Trong cơn mưa giông, do có gió mạnh xáo trộn các đám mây, làm cho các đám mây tích điện. Khi hai đám mây tích điện trái dấu lại gần nhau, hiệu điện thế giữa chúng có thể lên tới hàng triệu vôn. Giữa hai đám mây có hiện tượng phóng tia lửa điện và ta trông thấy một tia chớp. Vài giây sau ta mới nghe thấy tiếng nổ, đó là “sấm” (vận tốc ánh sáng nhanh hơn vận tốc của tiếng động nên ta trông thấy tia chớp trước).

Nếu có đám mây dông tích điện đi gần mặt đất tới những khu vực trống trải, gặp một vật có độ cao như cây cối, người cầm cuốc xẻng... thì sẽ có hiện tượng phóng tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất. Đó là hiện tượng sét đánh. Sét có thể đánh chết người hoặc gây ra những thương tích trầm trọng.

Những năm gần đây, hiện tượng sét đánh chết người diễn ra khắp trên đất nước ta. Cụ thể, ngày 10/10/ 2008, tại tỉnh Sóc Trăng, sét đáng chết 2 người trong khi đang làm cỏ lúa; tại tỉnh Kiên Giang, ngày 22/ 7/2008, một cơn giông lớn kèm theo tia sét đã đánh chết  tại chỗ 3 người phụ nữ, 8 người khác bị thương nặng đang  trú mưa tại một căn chòi ngoài đồng; chiều ngày 8/6/2008, tại huyện Lệ Thuỷ – Quảng Bình sét đánh chết 2 người đang gặt lúa; tại Hà Tĩnh, ngày 6/8/2007 sét đánh chết 3 người, làm 1 người bị thương; tại Hà Giang, ngày 31/8/2008, sét đánh chết 1 người, 4 người khác bị thương; tại Thái Bình, ngày 16/6/2008 sét đánh chết một người đang chăn bò ngoài đồng; tại huyện Bắc Trà My tỉnh Quảng Nam, một học sinh đang ngồi học trong nhà cũng bị sét đánh chết; tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, ngày 28/7/2008, sét đánh chết 2 anh em, trú mưa dưới gốc cây to; ngày 16/5/2009 tại huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, sét đánh chết 6 người và 9 người bị thương khi đang gặt lúa ngoài đồng; gần đây nhất, tại tỉnh Phú Thọ, sét đánh chết 4 người, làm bị thương 5 người đang làm việc ngoài đồng...

Dẫn ra một số thông tin về hiện tượng chết người do sét đánh, để từ đó chúng ta thấy rằng, sét là hiện tượng thiên nhiên rất nguy hiểm. Nó diễn ra khắp trên đất nước ta vào tất cả các thời gian trong năm, nhưng chủ yếu vào mùa mưa bão (tập trung nhiều là vào khoảng tháng 5 - 8 hàng năm). Sét không chỉ giết chết hoặc gây thương tích cho người mà còn phá huỷ nhà cửa, cây cối, hệ thống điện, gây ra các đám cháy…

Theo khuyến cáo của Viện Vật lý địa cầu thì trong mùa giông, khi đi làm đồng người dân cần để ý đến dự báo thời tiết. Nếu có khả năng xảy ra giông (dựa trên quy tắc nghe, nhìn hay dấu hiệu biểu hiện mây đen, gió…) thì phải nhanh chóng về nhà. Trong trường hợp không kịp về nhà khi gặp giông bão, tuyệt đối không trú mưa dưới cây cao, tránh xa các khu vực cao xung quanh và các vật dụng sắt thép như: xe máy, hàng rào sắt, tránh tụ tập đông người…

Đối với những người ở trong nhà, cần tránh xa cây thoát sét, đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, các chỗ ẩm ướt như: buồng tắm, bể nước, vòi nước; chân nên để nơi khô ráo, nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có giông. Với đường dây điện thoại, cáp ti vi rất có thể ảnh hưởng đến sét lan truyền, nên tránh xa các dây này và các vật dụng điện với khoảng cách ít nhất là một mét. Đang đi trên thuyền hay bơi, hãy vào ngay bờ, không gần ao hồ có nước rộng vì nước là chất dẫn điện. Không được mang theo xẻng hay các vật dụng khác cùng loại theo bên người; không được dùng điện thoại khi có giông sét, không cho trẻ em tắm ngoài trời khi có giông…

Cũng theo các nhà khoa học cho biết, hiện nay các khu công nghiệp, viễn thông chứa nhiều thiết bị điện ngày càng được xây dựng nhiều, mặt khác do biến đổi khí hậu đã làm cho các hiện tượng thiên nhiên xuất hiện ngày càng đa dạng, phức tạp mà trong khi con người chưa có khả năng quản lý các hiện tượng thời tiết nguy hiểm nói trên. Do vậy, mỗi một chúng ta hãy chủ động không ngừng nâng cao nhận thức, chủ động đề phòng, hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do sét gây ra.

Đoàn Quang Lân