Năm học 2010 - 2011, nhà trường tuyển sinh 343 học sinh với 14 lớp tại trung tâm xã và 5 lớp tại 5 thôn bản lẻ. Là một trong những điểm trường vùng cao với những khó khăn vất vả chung như trình độ dân trí thấp, đời sống còn gặp nhiều khó khăn. Để học sinh có thể tiếp thu được kiến thức một cách tốt nhất, xóa đi khoảng cách bất đồng ngôn ngữ giữa cô và trò, sau mỗi giờ lên lớp, các giáo viên lại phải tự mày mò học tiếng Mông để giao tiếp với học sinh. "Làm giáo viên vùng cao ngoài chuyên môn giỏi thì mỗi cán bộ giáo viên cũng phải là một cán bộ dân vận tốt, bởi cô có giỏi đến mấy mà nói trò không hiểu, các gia đình không cho con em mình đi học thì cũng bằng không"! - cô giáo Nguyễn Thị Thanh Hiền, Hiệu trưởng nhà trường cho biết.

Quả thật có đến vùng cao, chứng kiến cuộc sống của đồng bào mới thấy hết sự khó khăn của họ. Cũng vì cuộc sống mưu sinh hàng ngày, cũng bởi những phong tục, hủ tục trong nếp sống cách nghĩ đã đeo bám họ bao đời nay, cuộc sống của họ cứ mãi luẩn quẩn trong cái vòng đói nghèo và lạc hậu.

Cô giáo Đỗ Thị Hằng Nga, người đã có thâm niên gắn bó với vùng cao 12 năm và đã có 4 năm làm chủ nhiệm lớp 4 tại trường tiểu học và THCS Pá Hu tâm sự: Cái khó khăn lớn nhất đối với giáo viên nơi đây là vận động học sinh ra lớp. Năm học nào cũng vậy, hai tháng đầu năm học mới là khổ nhất, học sinh không chịu đến lớp, các thầy cô giáo phải đến từng nhà để vừa vận động vừa phải cõng các em “gom” đến lớp bởi sau mỗi đợt nghỉ hè là các em về nhà rồi không muốn đi học nữa. Đầu năm học mới, để huy động các em ra lớp, Ban giám hiệu nhà trường phải phân công giáo viên đến nhờ bí thư chi bộ và trưởng thôn bản tới các gia đình vận động học sinh ra lớp.

Nhiều thôn bản xa như Háng Gàng hay Cang Dông cách trung tâm xã đến hơn 3 giờ đi bộ, để vận động học sinh ra lớp phải bằng 2 cách, một là đi từ lúc tờ mờ sáng khi gia đình chưa đi làm, hai là đi từ buổi chiều đợi các gia đình đi làm về rồi lựa lời khuyên nhủ để họ cho con em mình ra lớp. Song không phải lúc nào sự việc cũng suôn sẻ bởi đối với người Mông thì không cần phải học mà chỉ cốt sao cho no cái bụng là được. Nhất là con gái thì “lớn lên đến tuổi gả chồng là cho chúng đi lấy chồng chứ học mà làm gì?”, cái lý của người Mông bao đời nay vẫn vậy. Cách này không được thì cách khác. Không nói đến chuyện học hành để tránh mâu thuẫn với các gia đình, bằng những việc như bàn cách giúp các gia đình phát triển kinh tế, giúp người dân những công việc thường nhật, cùng ăn cùng ở với đồng bào. "Mưa dầm thấm lâu", từ chỗ xa lạ với gia đình, họ đã coi cô giáo như người thân trong nhà, có điều vui buồn cũng tìm cô giáo giúp đỡ. Khi đã trở nên thân quen, lựa lời khuyên nhủ, các gia đình sẽ hiểu được điều hơn lẽ thiệt của việc cho con em mình học chữ và nhiệt tình ủng hộ.

Song, vận động được các em ra lớp đã khó nhưng duy trì sỹ số lớp học lại càng khó hơn rất nhiều lần, bởi hễ làng, bản có tổ chức hội hè là các em lại nghỉ học hết, rồi mùa vụ là trường lớp lại trở nên vắng hoe. Trường hợp của em Mùa Thị Vang học sinh lớp 9, thôn Tà Tầu là học sinh khá trong nhiều năm liền đang học, bỗng dưng gia đình đến bắt về để lấy chồng. Khi giáo viên đến nhà khuyên nhủ gia đình, Vang khóc ròng và xin cô giáo đem em xuống trường để em được tiếp tục đến lớp.

Thương học trò hiếu học, Ban giám hiệu nhà trường phải nhờ đến chính quyền xã can thiệp em Vang mới được gia đình cho quay trở lại trường học. Từ thành công này, công tác giáo dục ở Pá Hu đã có những chuyển biến rõ rệt. Bằng sự nỗ lực, lòng nhiệt tình và tâm huyết với vùng cao, sự học ở Pá Hu đã dần khởi sắc. Năm học 2009 - 2010 tỷ lệ huy động học sinh ra lớp của nhà trường đạt 100%, tỷ lệ chuyên cần 80%, tỷ lệ học sinh lên lớp và đỗ tốt nghiệp đạt 98%. Đặc biệt trong năm học 2009 - 2010, nhà trường đã có học sinh đi thi học sinh giỏi cấp huyện.

Tạm biệt Pá Hu, tạm biệt vùng cao nghèo khó, dẫu cho cuộc sống còn nhiều nỗi nhọc nhằn song bằng nhiệt huyết, lòng yêu nghề, những thầy giáo, công giáo nơi đây vẫn ngày đêm âm thầm với nhiệm vụ trồng người để mỗi mùa gieo chữ lại thêm một lần thắp sáng những ước mơ.

 Thanh Tân