Những ngày giáp tết, mọi người không những lo sắm đủ đồ ăn thức uống cho những ngày tết và lo dọn dẹp nhà cửa, đắp sửa mồ mả ông bà, tổ tiên mà còn vào rừng tìm chặt cây tre thật đẹp đem về “Đấng câl nêu” (dựng cây nêu). Ngày tết Nguyên đán  là ngày linh thiêng nhất trong năm. Ngày tết có cây nêu đung đưa trong gió mới, xa xa chấp chới những cánh còn trao liệng... nó tạo thêm không khí rộn ràng, đầm ấm của mùa xuân ở vùng quê Mường. Cây nêu là dấu hiệu báo cho mọi người biết là ngày nghỉ ngơi, sum họp gia đình sau một năm lao động vất vả.

Tục truyền rằng: Ngày xưa, cứ sau vụ gặt hái, các bản người Mường tổ chức ngày hội vui chơi thì lũ ma chết đường, chết sá đi lang thang không ai thờ cúng là chúng kéo đến quấy nhiễu, đòi ăn, đòi của cải, đất đai của con người. Nếu con người không chịu thì chúng sẽ phá hoại mùa màng, giết hết những vật nuôi trong nhà... Con người đành phải nhượng bộ và phân định rạch ròi giữa bên người và bên ma. Mỗi bên ở một phương riêng, không được ở lẫn lộn, chung chạ với nhau. Cho nên ngày nay người Mường mới hay nói “Phương người, phương ma” là vậy. Con người giao kèo với phương ma là cứ vào dịp cuối năm hễ thấy chỗ nào có cây nêu ấy là đánh dấu của đất phương người, phương ma không được đến xâm phạm, quấy nhiễu, nhất là lúc con người đang tụ hội vui sau một năm đồng áng nhọc nhằn... Từ ấy, cứ hễ đến Tết người Mường là phải dựng “câl nêu” (cây nêu).

Đặng Phương Lan