4/9 nước đã cam kết tiếp nhận tù nhân, 5 nước còn lại đang cân nhắc nhưng với "chiều hướng tích cực". Theo đó, Bồ Đào Nha là quốc gia mới nhập nhóm các nước "tiếp quản" tù nhân tại Goan-ta-na-mô (cùng I-ta-li-a, Pháp, Ai-len). Ô-xtrây-li-a và Gru-di-a cũng đang tiếp xúc với chính quyền Mỹ về vấn đề gai góc này. Việc Mỹ xúc tiến đóng cửa nhà tù Goan-ta-na-mô được thế giới và EU đặc biệt quan tâm. Bởi từ lâu, nhà tù này đã trở thành "hố đen" nhân quyền của Mỹ - nước luôn rao giảng và áp đặt cái gọi là "nhân quyền" của riêng quốc gia này với nhiều nước trên thế giới.

Tuy một số nước EU tỏ ra sốt sắng, nhưng mỗi quốc gia trong EU lại có quyền đưa ra quyết định riêng về Goan-ta-na-mô. Do đó, quyết định nên hay không nên mở toàn bộ biên giới EU với các tù nhân Goan-ta-na-mô là vấn đề đang làm đau đầu các nhà lãnh đạo khối này. Dù khó, nhưng EU vẫn muốn trợ giúp Mỹ dọn dẹp đống "đổ nát" nhằm có được sự bảo đảm rằng Oa-sinh-tơn sẽ từ bỏ các chính sách thái quá dưới thời G.Bu-sơ trong cuộc chiến chống khủng bố; đồng thời chia sẻ hơn nữa với quan điểm của châu Âu về các quyền con người.  

Nhà tù Goan-ta-na-mô được mở sau vụ tấn công khủng bố vào nước Mỹ (ngày 11-9-2001), trên phần đất Mỹ chiếm của Cu-ba. Nó trở thành nơi giam giữ những người bị Oa-sinh-tơn nghi là khủng bố hoặc có liên quan đến Al-Qaeda, Ta-li-ban. Mục đích của nhà tù là hỗ trợ cho cuộc chiến chống khủng bố do Tổng thống G.Bu-sơ khởi xướng. Từ đó đến nay, nơi đây đã giam giữ hàng trăm nghi phạm từ khắp nơi trên thế giới. Nhiều tù nhân bị giam tại đây trong nhiều năm nhưng không được xét xử; không có cơ hội tiếp cận với luật sư... Tình trạng tại Goan-ta-na-mô được nhiều nước phương Tây đánh giá là tồi tệ với nhiều vụ tuyệt thực và tự tử. Vấn đề là ở chỗ, vai trò hỗ trợ cuộc chiến chống khủng bố từ trại tù là rất mập mờ, trong khi tai tiếng từ nơi khủng khiếp này lại vang quá xa với nhiều vi phạm Công ước Giơ-ne-vơ về tù nhân. Ủy ban Nhân quyền LHQ (ngày 25-2-2006) đã công bố báo cáo dày 54 trang lên án Mỹ đã vi phạm Công ước quốc tế về nhân quyền với các tù nhân tại đây. Bản báo cáo nêu rõ những sự thật kinh khủng về nhà tù này. Tù nhân tại Goan-ta-na-mô bị đánh đập, bị tra tấn và ngược đãi... với rất nhiều hình thức. LHQ (ngày 19-5-2008) cũng đã lên án việc giam giữ tù nhân tại Goan-ta-na-mô và khẳng định, Mỹ đã vi phạm lệnh cấm tra tấn tù nhân và yêu cầu Mỹ phải đóng cửa nhà tù này. Như vậy đã quá rõ, với Goan-ta-na-mô, Mỹ đã phớt lờ nghĩa vụ quốc tế trong lĩnh vực nhân quyền theo các hiệp ước quốc tế. Vì vậy, ngay khi bước vào Nhà Trắng (tháng 1-2009), Tổng thống B.Ô-ba-ma đã cố đưa nước Mỹ thoát khỏi "vết chàm" về nhân quyền của chính mình với tuyên bố đóng cửa nhà tù Goan-ta-na-mô trong vòng một năm tới (2010) và yêu cầu tòa án quân sự tại đây ngừng hoạt động. 

Từng cho rằng, vị thế quốc tế của Mỹ là tài sản vô giá mà Tổng thống đương nhiệm của Mỹ muốn giành lại, do đó nỗ lực đóng cửa nhà ngục Goan-ta-na-mô là một ưu tiên của Tổng thống B.Ô-ba-ma. Tổng thống B.Ô-ba-ma cũng đã luôn cho rằng, việc duy trì nhà tù và giam giữ nghi phạm không qua xét xử là phạm luật và chính cái tên Goan-ta-na-mô cùng cách hành xử với tù nhân tại đây đang hủy hoại danh tiếng của nước Mỹ. 

Tuy nhiên, đã xuất hiện ở cả châu Âu và Bắc Mỹ dư luận rằng, kế hoạch đóng cửa nhà tù khó diễn ra đúng hạn (2010). Hiện có khoảng 230 tù nhân bị giam giữ tại Goan-ta-na-mô. Một số người có thể đã bị kết án sai; một số đã được trả tự do hoặc chuyển đi nhưng họ chưa biết đi đâu, về đâu và một số khác lại được cho là quá nguy hiểm để có thể trả tự do... Vì vậy, một giải pháp an toàn cho nước Mỹ và các đồng minh đang níu chân Tổng thống B.Ô-ba-ma. Một lần nữa, mớ di sản an ninh và chống khủng bố hỗn độn mà người tiền nhiệm để lại như một vết nhơ về quyền con người đã không chỉ làm tổn hại thanh danh của nước Mỹ mà còn đẩy đương kim Tổng thống Mỹ và các đồng minh lâm vào tình thế khó khăn. 

(Theo HNMO)