Công tác GPMB mang tính quyết định đến tiến độ của các dự án., ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nước, của chủ đầu tư, ảnh hưởng đến đời sống vật chất cũng như tinh thần của những người bị thu hồi đất. Đảm bảo an sinh cho người dân sau GPMB đang là vấn đề cấp thiết.

GPMB chính là quá trình thực hiện các công việc liên quan đến việc di dời nhà cửa, cây cối, các công trình xây dựng và một bộ phận dân cư trên một phần đất nhất định được quy hoạch cho việc cải tạo, mở rộng hoặc xây dựng một công trình mới.

GPMB được triển khai đúng tiến độ, kế hoạch đề ra sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng hiệu quả thực hiện dự án. Ngược lại, công tác GPMB chậm, kéo dài làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công các công trình cũng như chi phí cho dự án, thậm chí gây thiệt hại không nhỏ trong đầu tư xây dựng.

Chẳng hạn như, một dự án dự kiến hoàn thành đến hết mùa khô nhưng do công tác GPMB chậm, kéo dài nên việc xây dựng phải tiến hành vào mùa mưa sẽ gây trở ngại trong thi công cũng như tập trung vốn, lao động, công nghệ cho bản thân dự án và còn ảnh hưởng đến việc thực hiện các dự án khác.

Trong quá trình thu hồi đất để GPMB, người dân phải di chuyển chỗ ở, kéo theo đó là những khó khăn mà họ phải đối mặt trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai. Không có chỗ ở ổn định thì người dân sẽ không có điều kiện tốt nhất cho việc học tập, lao động và sản xuất… Mỗi năm, chúng ta có hàng trăm dự án cần GPMB, kéo theo nhiều gia đình thiếu chỗ ở, từ đó đặt ra vấn đề bố trí tái định cư như thế nào cho các hộ dân đã di dời để nhường đất cho các dự án.

Theo quy định thì công tác bố trí, giao đất tái định cư phải được thực hiện đồng thời với công tác di dời, GPMB. Nếu các khu tái định cư được đầu tư đi trước một bước thì quá trình GPMB sẽ gặp thuận lợi hơn.

Đặc biệt, các khu tái định cư cần phải được đảm bảo đầy đủ các điều kiện sinh hoạt thiết yếu như: điện, nước, thông tin liên lạc… và đảm bảo những gì chủ đầu tư đã cam kết với người dân về điều kiện sống ở khu tái định cư, tránh kiểu hứa “suông”, không thực hiện đúng cam kết gây bức xúc trong nhân dân. Điển hình như một số khu tái định cư xã Âu Lâu, thành phố Yên Bái, một số khu tái định cư khác của tuyến đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai đoạn qua tỉnh Yên Bái.

Chính sách đền bù GPMB, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo Nghị định 69/2009/NĐ-CP của Chính phủ là phù hợp với nguyện vọng chính đáng của người dân, nhưng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp có liên quan thì mới đem lại hiệu quả tốt.

Đồng thời cần có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức thực hiện công tác GPMB. Phải chú ý đến lợi ích của hộ gia đình cá nhân bị thu hồi đất, chủ động giải quyết những vướng mắc, khó khăn và có những giải pháp phù hợp cho từng khu vực, từng dự án cụ thể và cả từng hộ dân trong công tác bồi thường GPMB.

Nếu công tác GPMB không được thực hiện tốt sẽ xảy ra hiện tượng dự án treo làm cho chất lượng công trình bị giảm, các mục tiêu ban đầu không thực hiện được, gây lãng phí rất lớn cho ngân sách Nhà nước.

Mặt khác, khi hội đồng đền bù giải quyết không thoả đáng quyền, lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi sẽ dễ dàng nổ ra những vụ khiếu kiện, đặc biệt là những khiếu kiện tập thể làm cho tình hình chính trị - xã hội ở địa phương mất ổn định.

Công tác GPMB là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị. Do vậy, hội đồng GPMB làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thực hiện phải tranh thủ hệ thống các đoàn thể chính trị ở địa phương tham gia tuyên truyền vận động ngay từ khi triển khai dự án.

Đồng thời, địa phương nào quan tâm, tích cực làm tốt công tác GPMB, dự án sớm được triển khai và đi vào hoạt động, người dân sẽ có việc làm, tăng thêm thu nhập cho gia đình và cũng tăng thu cho ngân sách góp phần giúp địa phương phát triển nhanh và bền vững.

Anh Dũng