Hơn 20 năm đổi mới, kinh tế vùng Tây Bắc đã có những chuyển biến quan trọng nhưng về cơ bản vẫn còn nghèo, các tiềm năng và lợi thế lớn chậm được khai thác. Để đánh thức những tiềm năng, lợi thế đó, cần có giải pháp huy động tối đa và sử dụng  hiệu quả các nguồn lực đầu tư, xây dựng các chính sách hỗ trợ để Tây Bắc phát triển bền vững, tiến tới hoà nhập với sự phát triển chung của đất nước trong thời kỳ hội nhập...

Đầu tư phát triển và xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội vùng Tây Bắc là nhiệm vụ được Chính phủ ưu tiên trong nhiều năm qua. Từ năm 2001 – 2007, tổng vốn đầu tư huy động cho vùng này khoảng 131.300 tỷ đồng, chủ yếu là vốn ngân sách Trung ương và địa phương, vốn tín dụng huy động 12.240 tỷ, vốn đầu tư của doanh nghiệp trên 5.570 tỷ và 9.170 tỷ khác huy động dân cư và doanh nghiệp tư nhân. Nguồn vốn thu hút đầu tư đã tập trung đầu tư vào những công trình quan trọng để chuyển dịch cơ cấu kinh tế, bước đầu khai thác được tiềm năng, lợi thế về đất đai, tài nguyên khoáng sản tạo sức cạnh tranh mới cho các sản phẩm và kinh tế các tỉnh. Tăng trưởng GDP toàn vùng năm 2007 đã đạt 12,4%, GDP bình quân đầu người đạt 5,8 triệu đồng, cơ cấu GDP: nông nghiệp còn 39,1%, công nghiệp 26,6%, dịch vụ 34,3%.

Bức tranh kinh tế Tây Bắc nhìn chung đã có những khởi sắc mới. Nông- lâm - ngư nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá, đã hình thành một số vùng sản xuất hàng hoá tập trung như chè 86.000 ha, cây ăn quả 180.000 ha; phát triển chăn nuôi đại gia súc, cây dược liệu, mía đường bước đầu đã đưa cây cao su vào trồng ở Sơn La, Lai Châu, Điện Biên diện tích trên 20.000 ha. Công nghiệp được quan tâm đầu tư phát triển, giá trị sản xuất hàng năm tăng 18%, tiềm năng lợi thế kinh tế như thủy điện, chế biến khoáng sản, kinh tế cửa khẩu, du lịch được khai thác. Nhiều dự án lớn được đầu tư đã góp phần làm thay đổi bộ mặt vùng Tây Bắc, như các dự án: Thuỷ điện Sơn La, Nhà máy Gang thép Lào Cai, Nhà máy Xi măng Yên Bình (Yên Bái), Nhà máy tuyển quặng Apatít Cam Đường (Lào Cai). Kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, nước sạch, điện, viễn thông được đầu tư xây dựng làm tăng năng lực mới cho sản xuất và nền kinh tế.

Trong công nghiệp, trọng tâm là đẩy nhanh tiến độ xây dựng Nhà máy Thủy điện Sơn La, Tuyên Quang, xây dựng các nhà máy thuỷ điện ở Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai; khai thác chế biến khoáng sản theo hướng chế biến sâu, tạo sản phẩm tinh, phát triển sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến chè, sữa, nông sản thực phẩm và tiểu thủ công nghiệp gắn với làng nghề để chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động nông thôn. Thương mại - dịch vụ sẽ ưu tiên đầu tư khai thác các điểm du lịch Điện Biên Phủ, Khu di tích Pắc Bó, Đền Hùng, Sa Pa, hồ Ba Bể, hồ Thác Bà, núi Mẫu Sơn theo hướng đa dạng loại hình, nhất là du lịch sinh thái nghỉ dưỡng; phát triển kinh tế đường biên, xây dựng cơ sở hạ tầng các khu vực kinh tế cửa khẩu. Kết cấu hạ tầng tiếp tục là lĩnh vực được ưu tiên đầu tư, tập trung hoàn thành nâng cấp các quốc lộ 2, 3, 6, 32, 279; đường cao tốc Hà Nội – Lào Cai, đường Hồ Chí Minh – Lạng Sơn, nâng cấp sân bay Điện Biên Phủ, Nà Sản...

Tây Bắc muốn phát triển nhanh và bền vững, tiến tới hoà nhập với sự phát triển chung của kinh tế cả nước cần huy động mạnh mẽ các nguồn lực và sử dụng hiệu quả các nguồn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, yêu cầu có tính cấp thiết và chiến lược là phải xây dựng các chính sách đầu tư phù hợp, như: chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút vốn ODA, FDI, vốn trong nước; chính sách phát triển hợp tác kinh tế với Trung Quốc, Lào; chính sách kinh tế cửa khẩu, biên mậu... Nhà nước tập trung vốn để đầu tư cho các công trình của Trung ương trên địa bàn các tỉnh và điều chỉnh chính sách, cơ cấu chi tiêu ngân sách Nhà nước để địa phương có nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng thiết yếu, bảo đảm các mục tiêu chiến lược về phát triển kinh tế - xã hội.

Giải pháp để huy động các nguồn lực đầu tư là các tỉnh tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho các doanh nghiệp và thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển; tập trung cải cách các thủ tục hành chính, có cơ chế hấp dẫn thu hút đầu tư như tạo thuận lợi cho nhà đầu tư về mặt bằng, hỗ trợ đầu tư thông qua miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền thuê đất, đầu tư xây dựng các khu, cụm công nghiệp và cơ sở hạ tầng. Việc huy động các nguồn lực trong nước cần gắn với huy động các nguồn lực bên ngoài, như tranh thủ các nguồn tài trợ ODA, có chiến lược thu hút và sử dụng vốn ODA cho xây dựng kết cấu hạ tầng tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư thực hiện dự án.

Tây Bắc – vùng đất chiến khu cách mạng, giàu truyền thống yêu nước với những tiềm năng to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư đang là điểm đến làm ăn của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Trên 40.000 tỷ đồng vốn đăng ký đầu tư vào Tây Bắc đã được ký kết tại Diễn đàn xúc tiến đầu tư Tây Bắc năm 2008, cho thấy các nhà đầu tư đã rất nhạy bén với cơ hội đầu tư trên vùng đất giàu tiềm năng này.  

Tuấn Anh