Năm nay, các phật tử ở thị tứ Ba Khe (Văn Chấn) đăng ký làm điển hình lễ cầu siêu cho cha mẹ đã qua đời ở chùa Am: tượng trưng còn cha mất mẹ sẽ cài lên ngực một bông hồng trắng, còn mẹ mất cha

Rằm tháng Bảy âm lịch còn được gọi là Lễ Vu Lan. Vu Lan Bồn dịch là Giải đảo huyền, nghĩa đen là cởi trói người bị treo ngược, nghĩa bóng là cứu vớt những kẻ đau khổ nặng nề như đang bị treo ngược.

Tưởng nhớ tổ tiên, từ ngày 12 - 15 tháng Bảy, các tín đồ phật tử từ khắp nơi đã về chùa Am tĩnh tâm 4 ngày để nguyện cầu siêu thoát cho thất tổ cửu huyền. “Thất tổ cửu huyền tốc đăng thượng phẩm”, nghĩa là cầu nguyện cho chín kiếp bảy đời mau chóng về được nơi nước Phật.

Nhà sư Thích Minh Huy, trụ trì chùa Am cho biết: hàng năm vào dịp lễ này, khoảng trên ba ngàn phật tử ở các nơi trong và ngoài tỉnh đến cầu nguyện cho thập nhị loại cô hồn. Tại tư gia, ngoài lễ cúng thổ công, cúng gia tiên cũng có cúng cháo. Đồ cúng toàn đồ chay được bày trước cửa nhà. Đồ cúng chủ yếu là cháo hoa, cơm được nắm thành từng nắm nhỏ. Ngoài ra còn có hoa, quả, bánh, bỏng, kẹo, ngô khoai luộc, trầu cau, có khi cả xôi chè.

Mọi người tin rằng, những người đã mất đều xuống ở cõi âm. Nhiều người lúc còn sống đã phạm những tội lỗi lớn bị đày xuống “âm ty” để chịu hình phạt của Diêm Vương. Rằm tháng Bảy là dịp để mọi người cầu xin cho những vong linh ấy được xá tội, vì thế dân gian có câu: “Tháng Bảy ngày rằm xá tội vong nhân”.

­Nhiều người cũng tin rằng, các cô hồn ấy được xá tội sẽ thoát khỏi ngục tù nhưng không biết đi đâu về đâu, cứ lang thang vô định khắp nơi và vào chùa hưởng lộc của ngày lễ này. Ở đây, cháo được múc ra các bồ đài làm bằng lá mít cắm ở hai bên đường đi vào nơi cúng.

Ngoài ra còn có một nồi cháo rất to. Đồ vàng mã, trái cây, bánh đa, bỏng rang, ngô khoai luộc và đồ lễ cũng nhiều hơn ở nhà. Khi làm lễ xong, những gia đình gần chùa mang âu, liễn đến xin cháo về ăn lấy may; bọn trẻ xô nhau vào cướp hoa quả, ngô khoai, bánh, bỏng và gọi là tục cướp cháo. Còn các đồ vàng mã được đem hóa cho những vong hồn vô thừa nhận. Để tỏ lòng xót thương, bố thí cho họ cái ăn cái uống, các nhà và các nơi tổ chức cúng rằm đều bày cơm, cháo khắp trong nhà, ngoài ngõ để họ tới lấy.

Các tăng ni phật tử vào tiết lễ này cũng báo hiếu tứ ân và báo ân Tam - Bảo, tức là ân Phật, ân Pháp và ân Tăng. Báo ân Tam - Bảo một cách thiết thực là học đúng, hiểu đúng, làm đúng tinh thần những lời dạy của Đức Phật.

Lễ Vu Lan nhắc nhở chúng ta báo ơn cha mẹ, ông bà, tổ tiên; báo ơn thầy học và trong mối quan hệ với đồng bào đồng loại là báo ân những người đã giúp ta từ cái ăn, cái mặc, việc học hành tới chuyện mưu sinh; được sống yên vui phải tưởng nhớ đến các anh hùng liệt sỹ, những người có công xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; cả xã hội lo cho mỗi người, mỗi người phải biết ơn và có nhiệm vụ đóng góp cho xã hội. Và còn có nhiều người gặp khó khăn, bao thương binh bệnh binh, các gia đình thương binh liệt sỹ, những người tàn tật, cô nhi quả phụ, không nơi nương tựa… mà chúng ta cần đùm bọc, giúp đỡ với lòng thương yêu chân thành “Thương người như thể thương thân”.

Đó là ý nghĩa nhân văn của rằm tháng Bảy, một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa tâm linh mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.

Khi người người nối nhau xuống thuyền thả những ngọn đăng, dòng sông Hồng nơi chùa Ngọc Am tọa lạc sẽ rực rỡ sắc màu của hoa đăng, biểu trưng cho những tấm lòng nhân hậu của người dân nơi đây.

Thúy Huyền