Để đánh giá thực chất trình độ công nghệ trong sản xuất công nghiệp và xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ, lấy phát triển công nghiệp làm khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, UBND tỉnh Yên Bái đã giao nhiệm vụ cho Sở KH-CN phối hợp với các sở chuyên ngành điều tra khảo sát thực trạng về trình độ công nghệ của một số ngành hàng trong tỉnh. Bước đầu mới điều tra, khảo sát, đánh giá trình độ công nghệ được ba ngành hàng là: Chế biến khoáng sản; sản xuất chè và chế biến lâm sản.

Qua kết quả khảo sát 11 đơn vị chế biến khoáng sản, 73 đơn vị chế biến chè, và 60 đơn vị chế biến lâm sản, trình độ công nghệ được đánh giá như sau:

- Ngành chế biến khoáng sản chỉ có bốn đơn vị đạt trình độ khá còn lại chỉ đạt trình độ công nghệ trung bình và thấp.
- Ngành chế biến chè chỉ có một đơn vị đạt trình độ công nghệ khá, còn lại là trung bình và kém.
- Ngành chế biến lâm sản chỉ có 6 đơn vị đạt trình độ trung bình khá còn lại là trung bình và kém.

Tổng quan đánh giá: Cả ba ngành sản xuất không có được một đơn vị đạt trình độ công nghệ cao, tỉ lệ đơn vị đạt trình độ khá quá thấp(<5%), còn lại là trung bình và kém. Với trình độ công nghệ này Yên Bái thua kém nhiều tỉnh thành trong cả nước và có lẽ kém hơn nhiều so với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, điều này lý giải tại sao tỉnh Yên Bái có kim ngạch xuất khẩu rất khiêm tốn.

Nước ta đã vào WTO, việc xuất khẩu hàng hoá ra thế giới phải tuân thủ theo luật pháp thế giới, đó là thách thức, đồng thời là khó khăn cho doanh nghiệp của chúng ta. Tình trạng yếu kém về công nghệ, thiết bị của các doanh nghiệp trong tỉnh đã được cảnh báo từ lâu.

Tỉnh đã có chủ trương đến năm 2010 mỗi năm thay thế  từ 15 đến 20% công nghệ thiết bị lạc hậu cho các doanh nghiệp, nhưng xem ra tiến trình này thực hiện rất chậm chạp nguyên nhân chủ yếu do các doanh nghiệp chưa mạnh dạn tìm kiếm đối tác đầu tư và vay vốn các tổ chức tín dụng để đổi mới công nghệ thiết bị và áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất mà còn trông chờ vào sự hỗ trợ về tài chính và các cơ chế chính sách khác của Nhà nước…

Đổi mới công nghệ là nhân tố cơ bản và là khâu đột phá của chiến lược phát triển sản xuất. Chỉ có đầu tư các công nghệ có trình độ khá và trình độ cao mới tạo ra được nhiều hàng hoá xuất khẩu, mới thực hiện được mục tiêu tổng quát của kế hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Yên Bái giai đoạn 2006-2010: “Công nghiệp phải thực sự là ngành mũi nhọn, để phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đưa tỉnh Yên Bái trở thành tỉnh phát triển trong khu vực. trên cơ sở phát huy nội lực và tiềm năng thế mạnh đã được xác định, cải thiện môi trường đầu tư, thu hút mạnh các nguồn vốn từ các thành phần kinh tế cho đầu tư phát triển”.

Để xúc tiến đổi mới công nghệ thiết bị, thực hiện được mục tiêu tổng quát của tỉnh về phát triển công nghiệp, chúng tôi kiến nghị :

1/ Nâng cao nhận thức về vai trò của công nghệ trong phát triển sản xuất sâu rộng hơn nữa tới các cấp các ngành và doanh nghiệp.

2/ Đầu tư phát triển công nghệ một cách tập trung cho những cơ sở sản xuất, những ngành, những khâu trọng điểm đem lại hiệu quả kinh tế cao.

3/ Đầu tư phát triển công nghệ theo hướng đi thẳng vào công nghệ cao. Có như vậy Yên Bái mới nhanh chóng đạt được trình độ công nghệ ngang tầm khu vực, mở ra khả năng đuổi kịp về trình độ công nghệ của các nước tiên tiến.

4/ Có chính sách hỗ trợ phát triển công nghệ, tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng cho việc phát triển thị trường công nghệ.

5/ Cung cấp dịch vụ và tạo cơ hội tiếp cận thông tin về công nghệ cho các nhà quản lý và doanh nghiệp một cách nhanh nhất, tốt nhất.

6/ Tỉnh sớm thành lập quỹ đầu tư phát triển công nghệ tạo điều kiện thuận lợi và bình đẳng cho các loại hình doanh nghiệp được hỗ trợ, vay vốn và trả nợ trong đầu tư phát triển công nghệ.

Chỉ có chiến lược phát triển sản xuất công nghiệp đúng, tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, mẫu mã đẹp, phù hợp với người tiêu dùng trong nước và thế giới thời hiện đại thì mới có nhiều hàng hoá xuất khẩu, nền sản xuất công nghiệp mới phát triển mạnh và bền vững.

Nguyễn Quang Bản - Phó Giám đốc Sở Khoa học Công nghệ