Công tác bình chọn  hộ dân tộc thiểu số nghèo được nhân dân các thôn bình xét. Hàng năm, ngay sau khi tỉnh giao kế hoạch. UBND huyện đã triển khai các hạng mục cụ thể cho từng xã, đồng thời các thành viên ban chỉ đạo có trách nhiệm phối hợp với các địa phương xây dựng văn bản hướng dẫn.

Qua 4 năm triển khai chương trình, tổng kinh phí thực hiện đạt 8 tỷ 714 triệu đồng với 3 danh mục đầu tư gồm: hỗ trợ nước sinh hoạt, xây dựng 4 công trình cấp nước tập trung tại các xã: Ngọc Chấn, Xuân Lai, Mỹ Gia, Bảo Ái, kinh phí thực hiện 317 triệu đồng; hỗ trợ nước phân tán gồm đào 2.258 giếng nước gia đình, kinh phí 680 triệu đồng; xây 1.970 giếng nước kinh phí 985 triệu đồng. Hỗ trợ đất sản xuất khai hoang 102,88 ha ruộng nước, kinh phí 503 triệu đồng; chuyển nhượng 156 ha đồi rừng kinh phí 780 triệu đồng; hỗ trợ nhà ở 783 gia đình, giá trị thực hiện đạt 3 tỷ 915 triệu đồng.

Năm 2008, huyện được giao kế hoạch bổ sung thực hiện năm 2007 là 851 triệu đồng gồm: giếng nước 680 cái trị giá 68 triệu đồng và 783 nhà ở trị giá 783 triệu đồng. Ông Nguyễn Dũng Giang - Phó chủ tịch UBND huyện, Trưởng ban chỉ đạo chương trình cho biết: “ Chương trình 134 của Chính phủ, tuy nguồn vốn đầu tư không lớn như Chương trình 135, nhưng mức đầu tư lại trực tiếp đến với hộ dân, do vậy hiệu quả sử dụng là rất lớn. Vừa qua, huyện tiến hành khảo sát và đánh giá sau 4 năm triển khai, toàn huyện có 6.524 hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo được hưởng lợi từ chương trình.

Đối với các hạng mục đầu tư, chỉ có công trình cấp nước tập trung là huyện trực tiếp làm chủ đầu tư, các phần việc khác đều giao cho cấp xã trực tiếp kiểm tra, quản lý. Tuy nhiên, huyện Yên Bình cũng như các địa phương khác đó là, mức hỗ trợ khai hoang ruộng nước 5 triệu đồng/ ha là quá thấp, trên thực tế để khai hoang được 1 ha cần đến 30 đến 50 triệu đồng. Mức hỗ trợ nhà ở 5 triệu đồng/hộ, nhưng trên thực tế còn có sự ủng hộ của hàng xóm, gia đình, người thân và nhà ở được cũng phải từ 10 triệu đồng trở lên. Kể cả việc hỗ trợ cho 300 ngàn đồng cho 1 giếng nước, nhưng chi phí thực tế hiện tại phải 1,5 triệu đồng/giếng thì mới hoàn thành được. Từ việc mức hỗ trợ thấp, nên người nghèo không lấy đâu ra tiền để sửa nhà, cũng như mở mang diện tích canh tác…”.

Dẫu vậy, hiệu quả của Chương trình 134 là rất đáng kể và thực tế cho thấy mặc dù số tiền đầu tư của dự án là không lớn, nhưng số hộ được hưởng lợi của các địa phương là rất lớn. Xã Xuân Long, vốn đầu tư 728 triệu đồng, nhưng có tới 702 hộ được hưởng lợi; Cảm Nhân 708 triệu đồng, có 391 hộ được hưởng lợi; Yên Thành 585 triệu đồng, có 539 hộ được hưởng lợi; Phúc An 716 triệu đồng với 604 hộ được hưởng lợi…Tuy nhiên, Chương trình 134 ở Yên Bình cũng còn bộc lộ  một số thiếu sót hạn chế như: việc phối kết hợp giữa ban chỉ đạo cấp huyện và ban chỉ đạo cấp xã còn thiếu chặt chẽ, thiếu đôn đốc, do vậy việc triển khai chương trình còn chậm. Công trình nước tập trung kinh phí đầu tư lớn, nhưng chất lượng hiệu quả đạt thấp. Cá biệt có xã đầu tư không đúng đối tượng, đã gây những thắc mắc trong nhân dân.

Sau 4 năm Chương trình 134 ở Yên Bình, hiệu quả đã được khẳng định, người dân tộc thiểu số nghèo đã có cơ hội từng bước vươn lên từng bước thoát nghèo. Nhiều ý kiến của nhân dân phản ảnh, mong muốn chương trình tiếp tục được kéo dài. Mặt khác, huyện cũng có đề nghị cần có kinh phí từ ngân sách hàng năm để hỗ trợ việc duy tu bảo dưỡng các công trình đã được đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng, góp phần tích cực cho công tác xoá đói, giảm nghèo ở địa phương  một cách bền vững.

Thạch Phong