Công tác DS/KHHGĐ trong tỉnh nói chung và huyện Văn Chấn nói riêng vẫn còn đang đối mặt với thách thức, đó là mức sinh chưa ổn định; tình trạng sinh con thứ 3 trở lên tại một số địa phương có chiều hướng gia tăng; mất cân bằng giới tính khi sinh có thời điểm vẫn ở mức báo động.

Ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Trung tâm DS/KHHGĐ huyện Văn Chấn chia sẻ: “Tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, phải có con trai để có người nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, con trai mới là người chăm sóc cha mẹ khi về già... đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Thêm vào đó là tình trạng lạm dụng các kỹ thuật siêu âm, xét nghiệm trong việc lựa chọn giới tính, nạo phá thai vì mục đích lựa chọn giới tính thai nhi…”.

Trước thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, ngành dân số huyện Văn Chấn thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, chủ động tham mưu với cấp ủy, chính quyền tập trung thực hiện hiệu quả Đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ và tham gia tổ chức, người có uy tín trong cộng đồng với việc phòng ngừa và giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính; đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền, truyền thông cộng đồng; tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tư vấn trực tiếp tại hộ gia đình, cung cấp thông tin qua tổ chức hội thảo, nói chuyện chuyên đề về giới và hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh, từng bước thay đổi nhận thức, hành vi trong nhân dân về vấn đề giới tính, thúc đẩy bình đẳng giới.

Giai đoạn 2010 - 2015, nhiều hoạt động can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh được triển khai. Trung tâm phối hợp với các ngành, đoàn thể vận động hội viên, đoàn viên chung tay hưởng ứng giúp người dân thay đổi nhận thức, hành vi về giới tính; giúp nhau phát triển kinh tế, ổn định đời sống ấm no, hạnh phúc, cam kết thực hiện nghiêm túc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân số.

Mặt khác, huyện cũng huy động sự nhiệt tình, tích cực của 441 cộng tác viên dân số cơ sở tại 374 thôn, bản; duy trì mô hình Câu lạc bộ (CLB) “Gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc” và 2 CLB “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” nhằm phổ biến kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ, giáo dục giới tính, bình đẳng giới cho lứa tuổi vị thành niên, thanh niên và các cặp nam, nữ chuẩn bị kết hôn.

Cán bộ Trung tâm tích cực tham gia các đợt thanh tra các cơ sở y tế có dịch vụ siêu âm, nạo phá thai nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời những vi phạm quy định không lựa chọn giới tính thai nhi khi sinh. Từ việc triển khai các biện pháp đồng bộ, hiệu quả, Văn Chấn đã “hạ nhiệt” mất cân bằng giới tính khi sinh. Nếu năm 2013, tỷ số giới tính khi sinh của huyện là 111 bé trai/100 bé gái thì đến tháng 7/2016, tỷ số này đã giảm xuống còn 104 bé trai/100 bé gái.

Giảm tình trạng chênh lệch giới tính khi sinh trên địa bàn huyện không phải việc làm “một sớm, một chiều” mà cần có chiến lược dài hơi, kế hoạch cụ thể cho từng năm, từng giai đoạn kế tiếp và có tính khả thi cao. Việc thực hiện các giải pháp của ngành chức năng cũng chỉ mang tính can thiệp, cốt lõi phải là sự thay đổi nhận thức và hành vi của mỗi người dân, mỗi gia đình, nhất là các gia đình trẻ trong việc quyết định sinh con tự nhiên, tránh dùng các biện pháp kỹ thuật để lựa chọn giới tính khi sinh vì không chỉ ảnh hưởng đến mất cân bằng giới mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe của người mẹ và sự phát triển của đứa trẻ sinh ra.

Vũ Đồng