Theo đó, tỉnh phấn đấu đến năm 2025 cơ bản ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS.
Huyện vùng cao Trạm Tấu, thống kê năm 2016, tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn còn 29%. Thực hiện Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn I, với rất nhiều các giải pháp được cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai thực hiện đồng bộ, đến năm 2019, tỷ lệ tảo hôn trên địa bàn huyện đã giảm xuống còn 23%, còn 4 cặp hôn nhân cận huyết thống; 5 tháng đầu năm 2020 có 48 cặp tảo hôn, 1 cặp hôn nhân cận huyết thống.
Theo ông Trịnh Văn Xuê - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Trạm Tấu, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vẫn còn tiếp diễn và tiềm ẩn nhiều nguy cơ diễn biến khó lường, nhất là ở những nơi có đông đồng bào dân tộc sinh sống.
Một trong những nguyên nhân là nhận thức của người dân về hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ảnh hưởng đến thể lực, trí tuệ của thế hệ tương lai và tình trạng đói nghèo còn nhiều hạn chế; việc kết hôn vẫn dựa theo phong tục, tập quán của các dân tộc.
Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung; sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn nói riêng cho người dân, nhất là đối tượng thanh thiếu niên từ 12 đến dưới 18 tuổi - đối tượng dễ tảo hôn chưa thực sự được chú trọng. Ở nhiều nơi, chính quyền cơ sở còn nể nang, né tránh, ngại va chạm; chưa xử lý nghiêm, kịp thời các trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật...
Giải pháp được Đảng bộ huyện chú trọng đó là xây dựng và nhân rộng các mô hình "Dân vận khéo” như gia đình, dòng họ, thôn, bản "ba không” (không có người tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống, không xuất cảnh trái phép). Phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín, các chức sắc tôn giáo trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân.
Đặc biệt đề cao trách nhiệm gương mẫu đi đầu trong phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cơ sở; xử lý nghiêm, kịp thời các trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống theo quy định của pháp luật.
Xác định mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, cơ bản không còn tình trạng tảo hôn, không có hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS, nhằm cải thiện thể chất, nâng cao chất lượng dân số cũng như nguồn nhân lực của địa phương.
Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS tỉnh Yên Bái giai đoạn 2015 - 2025, thực hiện giai đoạn II, 2021 - 2025 chú trọng đến việc nhân rộng mô hình tại các xã có tỷ lệ trên 50% đồng bào DTTS sinh sống hoặc có nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cao, trên cơ sở kết quả mô hình điểm tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên và xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên đã thực hiện giai đoạn I.
Đẩy mạnh tuyên truyền trong các nhà trường, trong đó tập trung làm tốt công tác giáo dục sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân, giáo dục giới tính cho học sinh; tăng cường giáo dục kỹ năng sống, sức khỏe sinh sản vị thành niên, tình dục an toàn. Hướng dẫn đưa nội dung quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình vào hương ước, quy ước, tiêu chuẩn làng văn hóa, gia đình văn hóa tại các thôn, bản, tổ dân phố; lồng ghép tuyên truyền pháp luật về hôn nhân và gia đình trong các hoạt động của chính quyền, đoàn thể, các câu lạc bộ, tổ, nhóm.
Đề án đặt mục tiêu giảm bình quân 2 - 3%/năm số cặp tảo hôn và 3 - 5%/năm số cặp kết hôn cận huyết thống đối với các địa bàn DTTS có tỷ lệ, nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cao.
Minh Thúy