Ở nhiều bản làng vùng cao Yên Bái, bên cạnh những khó khăn về vật chất, "cái nghèo thông tin" là rào cản vô hình nhưng dai dẳng, cản trở sự phát triển. Việc thiếu hụt thông tin chính thống về kiến thức sản xuất, khoa học kỹ thuật, hay các chính sách hỗ trợ đã khiến không ít người dân bỏ lỡ cơ hội thay đổi cuộc sống.
Hơn thế nữa, cách truyền tải thông tin truyền thống vốn đơn chiều, chậm và thiếu tương tác còn khiến bà con dễ rơi vào "ma trận" tin giả, tin xấu độc. Nhận thức sâu sắc "thoát nghèo thông tin" là yếu tố then chốt để thoát nghèo một cách bền vững và đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, tỉnh Yên Bái đã xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị.
Quyết tâm lấp đầy "khoảng trống thông tin" này được thể hiện qua việc triển khai quyết liệt Tiểu dự án 1 - "Giảm nghèo về thông tin" thuộc Dự án 6 của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025.
Dựa trên định hướng chung và điều kiện đặc thù, Yên Bái triển khai tập trung vào bốn nhóm giải pháp chính, gồm: nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thông tin cơ sở; phát triển các điểm cung cấp dịch vụ thông tin công cộng tại các xã khó khăn; hiện đại hóa hệ thống truyền thanh cấp xã và đổi mới nội dung truyền thông theo hướng thiết thực, dễ tiếp thu.
Trong đó, đầu tư hiện đại hóa hạ tầng truyền thanh cơ sở là một mũi nhọn. Tuy 100% số xã đã có hệ thống truyền thanh, tỉnh vẫn quyết tâm chuyển đổi từ công nghệ analog sang ứng dụng công nghệ thông tin - viễn thông. Bước đi này không chỉ nâng cao chất lượng âm thanh mà còn mở ra khả năng truyền tải thông tin đa dạng, tương tác và hiệu quả hơn, phù hợp với xu thế số hóa.
Song song với hạ tầng, công tác sản xuất nội dung được chú trọng theo phương châm "gần dân, sát dân, vì dân". Hàng nghìn tin, bài, chương trình phát thanh, truyền hình, ấn phẩm... đã được sản xuất từ năm 2021 đến nay, tập trung vào các vấn đề "nóng" ở vùng khó khăn như kiến thức sản xuất, chính sách hỗ trợ, gương điển hình thoát nghèo.
Đặc biệt, việc biên soạn ấn phẩm song ngữ kết hợp hình ảnh minh họa trực quan, sinh động đã phát huy hiệu quả rõ rệt, phù hợp với sự đa dạng về ngôn ngữ và văn hóa của các dân tộc. Các lớp tập huấn kỹ năng số, hướng dẫn sử dụng Internet an toàn và cách nhận biết tin giả, tin xấu độc cũng được đẩy mạnh, trang bị "bộ lọc" thông tin hữu ích cho người dân.
Thêm vào đó, 18 cuộc đối thoại về trợ giúp pháp lý đã được tổ chức riêng cho hộ nghèo, cận nghèo tại vùng đặc biệt khó khăn, giúp bà con tự tin bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Nhờ "dòng chảy thông tin" được khơi thông, đời sống và nhận thức của bà con vùng cao đã có những chuyển biến tích cực rõ nét. Từ chỗ thụ động chờ đợi thông tin, bà con đã dần chủ động tìm kiếm, cập nhật kiến thức về thị trường, kỹ thuật sản xuất, dự báo thời tiết, thậm chí là học cách bán hàng online để tăng thu nhập.
Như chia sẻ của bà Mùa Thị Tồng người dân ở bản Mý Háng, xã Mồ Dề, huyện Mù Cang Chải: "Nhờ có điện thoại và Internet, bà con biết cách tìm hiểu thông tin về chăn nuôi, trồng trọt, thậm chí bán hàng qua mạng xã hội để cải thiện kinh tế".
Quan trọng hơn, sự chuyển đổi về mặt nhận thức mới là "trái ngọt" lớn nhất. Tâm lý trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước đã giảm đáng kể, thay vào đó là tinh thần tự lực, chủ động vươn lên thoát nghèo. Minh chứng rõ nhất là con số ấn tượng: từ năm 2021 đến nay, đã có 1.342 lượt hộ nghèo tự nguyện đăng ký thoát nghèo. Con số này không chỉ thể hiện hiệu quả kinh tế mà còn cho thấy sự nảy mầm mạnh mẽ của khát vọng vươn lên và thay đổi tư duy ngay tại các bản làng khó khăn nhất.
Hướng tới giai đoạn 2026 - 2030, Yên Bái đặt mục tiêu tiếp tục giảm nghèo thông tin một cách sâu rộng, bền vững và bao trùm hơn nữa. Tuy nhiên, hành trình này vẫn còn không ít gian nan. Địa bàn rộng lớn, địa hình đồi núi chia cắt, sự đa dạng về ngôn ngữ, phong tục tập quán và trình độ dân trí chưa đồng đều vẫn là những rào cản lớn.
Thách thức đặt ra là làm sao để duy trì chất lượng nội dung, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở, và quan trọng nhất là khơi dậy, duy trì được khát vọng và tinh thần tự lực vươn lên trong mỗi người dân. Tiểu dự án "Giảm nghèo về thông tin" đã chứng minh rằng, đó không chỉ là một chương trình kỹ thuật đơn thuần mà đang từng bước xây dựng một "hệ sinh thái tri thức công bằng" - nơi mỗi người dân, dù sống ở bản làng xa xôi nhất, cũng có cơ hội bình đẳng để tiếp cận thông tin và tri thức.
Những kết quả bước đầu là minh chứng cho thấy hướng đi này là hoàn toàn đúng đắn. Để dòng chảy thông tin này thực sự trở thành mạch nguồn mạnh mẽ, lan tỏa sâu rộng và bền vững, tỉnh Yên Bái cần tiếp tục đầu tư đồng bộ, toàn diện cho hệ sinh thái thông tin cơ sở: từ hạ tầng hiện đại, nội dung đa dạng, dễ hiểu đến việc xây dựng một đội ngũ cán bộ thông tin cơ sở thực sự tâm huyết và đủ năng lực. Đây chính là nền tảng vững chắc góp phần quyết định vào công cuộc giảm nghèo bền vững.
Văn Thông
