Mặc dù nhận thức chung của người dân về công tác dân số-kế hoạch hoá gia đình đã có sự chuyển biến, đã có 223 thôn, bản, tổ dân phố không có người sinh con thứ 3 trở lên, trong đó có 13 thôn 10 năm liên tục không có người sinh con thứ 3, xã Yên Hưng 6 năm liền không có người sinh con thứ 3 trở lên. Chất lượng dân số bước đầu đã được nâng lên, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng giảm từ 29% năm 2005 xuống còn 23,8% năm 2008, tuổi thọ trung bình của người dân từ 61 tuổi năm 2005 lên 71 tuổi 2008.

Những kết quả đó là rất trân trọng, tuy nhiên kết quả thực hiện mục tiêu giảm sinh chưa bền vững, nguy cơ tăng sinh trong những năm tới và quy mô dân số tiếp tục tăng. Qua theo dõi trong vòng 3 năm trở lại đây tỷ lệ tăng dân số tự nhiên ở đây đang có chiều hướng gia tăng đáng lo ngại, từ 1,1% năm 2005 lên 1,25% năm 2008.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nhận thức của một bộ phận nhân dân, cán bộ, đảng viên về chính sách dân số còn hạn chế. Những phong tục lạc hậu vẫn còn trong mỗi bản làng vùng cao, vùng sâu; tình trạng sinh bằng được con trai vẫn còn nặng nề; tỷ lệ tảo hôn vẫn còn khá phổ biến.

Bên cạnh đó phải nói đến chất lượng dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ, nhất là cơ sở vật chất trạm y tế các xã xuống cấp, trang thiết bị vừa thiếu vừa không đảm bảo. Người dân muốn thực hiện KHHGĐ một số trạm y tế không thể thực hiện được, đi cơ sở y tế tuyến trên thì xa, cùng với không có tiền. Cấp ủy, chính quyền cơ sở một số nơi chưa thật sự quan tâm chỉ đạo sát sao với công tác dân số. Từ khi sắp xếp lại tổ chức, hoạt động của Ủy ban Dân số - gia đình & Trẻ em đã xuất hiện tình trạng chủ quan, buông lỏng lãnh đạo, sự phối hợp của các ban ngành không còn hiệu quả. Không thực hiện nghiêm việc xử lý vi phạm của cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện chính sách dân số theo Pháp lệnh công chức. Một nguyên nhân nữa là chất lượng cán bộ làm công tác dân số hạn chế về trình độ văn hoá, chuyên môn, khi tuyên truyền nói dài, khó hiểu, nhất là các xã vùng cao. 

Trước thực trạng gia tăng dân số, huyện Văn Yên đã đề ra một số giải pháp trong nhiệm vụ công tác dân số-kế hoạch hoá gia đình là: duy trì và đẩy mạnh tốc độ giảm sinh, giảm tỷ lệ số người sinh con thứ ba trở lên. Phấn đấu tỷ lệ giảm sinh hàng năm đạt trên 0,3%, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm 0,5%; đến năm 2010 tỷ lệ tăng dân số tự nhiên 1,15%, các cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai là 79,9%. Đó là cơ sở để nâng cao chất lượng dân số về thể chất, trí tuệ, tinh thần, từng bước đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.

Để thực hiện tốt mục tiêu đó, huyện cần tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền về công tác DS-KHHGĐ; đẩy mạnh tuyên truyền các chính sách DS-KHHGĐ, Pháp lệnh công chức tới toàn dân, làm cho cán bộ đảng viên, nhân dân nhận thức sâu sắc về công tác DS-KHHGĐ; đưa công tác dân số thành một nhiệm vụ trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; cụ thể hoá chính sách dân số vào công tác thi đua khen thưởng và công tác cán bộ; xử lý nghiêm túc các trường hợp sinh con thứ 3 trở lên theo hướng dẫn số 11-HD/UBKTTƯ ngày 24/3/2008 của UBKT Trung ương, hướng dẫn thực hiện quy định số 94/QĐ-TW ngày 15/10/2007 của Bộ Chính trị về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm và theo Pháp lệnh công chức.

Bên cạnh đó cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục tới các tầng lớp nhân dân, đổi mới nội dung tuyên truyền phát huy tối đa hiệu quả của truyền thông trực tiếp, nhất là hình thức tư vấn đối thoại; nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, trang thiết bị và đội ngũ cán bộ y tế làm công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ, đảm bảo cung cấp dịch vụ an toàn, thuận tiện và chất lượng tốt cho người dân; cung cấp đầy đủ các loại phương tiện tránh thai, quản lý chặt chẽ việc phân phối, sử dụng các phương tiện tránh thai miễn phí; củng cố kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng thông tin quản lý dân số - kế hoạch hóa gia đình.

Ngọc Trúc